قَالَ عَمَّا قَل۪يلٍ لَيُصْبِحُنَّ نَادِم۪ينَۚ

Fiil cümlesidir.  قَالَ  fetha üzere mebni mazi fiildir. Faili müstetir olup takdiri هو ‘dir.  مَا  zaiddir. Mekulü’l-kavl, mukadder cevaptır.  قَالَ  fiilinin mef’ûlun bihi olarak mahallen mansubdur.

عَنْ قَل۪يلٍ  car mecruru  نَادِم۪ينَ ‘ye mütealliktir. 

لَ  harfi, mahzuf kasemin cevabının başına gelen muvattiedir.  يُصْبِحُنَّ  fiili  نَ ‘un sübutuyla nakıs, muzari fiildir.  يُصْبِحُنَّ ‘nin ismi, iltika-i sakineynden dolayı zamir olan çoğul و ‘ı mahzuftur. Mahallen merfûdur. Fiilin sonundaki  نَ , tekid ifade eden nûn-u sakiledir.

Tekid nunları, bitiştikleri fiile istikbal manası kazandıran bir edatın veya durumun bulunması halinde muzari fiilin sonuna gelirler. (Soru, arz, tekid lamı, ummak, teşvik, nehiy, temenni ve yemin gibi.)

Tekid nûnu çoğu zaman sarih kasem, gizli kasem ve nehiyden sonra gelir. Hal ve istikbal ifade eden muzari fiilin manasını sadece istikbal anlamına hamleder ve bu  ن , َّfiilin üç defa tekidini sağlar. (Kur’an’da Tekid Üslupları ve Çeşitleri Mehmet Altın Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2017/3) 

نَادِم۪ينَ  kelimesi  يُصْبِحُنَّ ‘nin haberi olup nasb alameti  ي ‘dir. Cemi müzekker salim kelimeler harfle îrablanır.  نَادِم۪ينَ  kelimesi, sülâsi mücerredi  ندم  olan fiilin ism-i failidir.

İsm-i fail; eylemi yapan ve gerçekleştiren demektir. Geçici olarak o sıfatı yüklenen isimdir. İsm-i fail; hem varlığa (zata) hem de onun sıfatına delalet eden kelimelerdir. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)

قَالَ عَمَّا قَل۪يلٍ لَيُصْبِحُنَّ نَادِم۪ينَۚ

Ayet istînâfiyye olarak fasılla gelmiştir. Müspet mazi fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır.  قَالَ  fiilinin mekulü’l-kavli olan  عَمَّا قَل۪يلٍ لَيُصْبِحُنَّ نَادِم۪ينَۚ  cümlesi, mukadder kasemin cevabıdır.  لَ , mahzuf kasemin cevabının başına gelen muvattiedir. Kasem fiilinin hazfi îcâz-ı hazif sanatıdır. 

Nun-u sakile ve mahzuf kasem ile tekid edilmiş  لَيُصْبِحُنَّ نَادِم۪ينَ  cümlesi, mukadder kasemin cevabıdır. Nakıs fiil  اصبح ‘nın dahil olduğu isim cümlesi, faide-i haber ibtidaî kelamdır. Ayette takdim-tehir sanatı vardır. Car mecrur  عَمَّا قَل۪يلٍ  siyaktaki önemine binaen amiline takdim edilmiştir. Müspet muzari fiil sıygasında, faide-i haber inkârî kelamdır.

اصبح ’nın haberi olan  نَادِم۪ينَ , ism-i fail kalıbında gelerek durumun devamlılığına işaret etmiştir. İsim cümlesindeki ism-i fail istimrar ifade eder. (Fatma Serap Karamollaoğlu, Kur’an Işığında Belâgat Dersleri Meânî İlmi)

Mahzuf kasem ve mezkûr cevap cümlelerinden müteşekkil terkip, kasem üslubunda gayri talebî inşâî isnaddır.

Kasem cümlesinin mahzuf olduğu durumda vurgu kasemin cevabına yapılır. Kasem cümlesini oluşturan kasem fiili, kasem edatı ve kasem edilen isim üçü birlikte hazf edilir. Fakat kasemin varlığı kasem cevabından anlaşılmaktadır. Bu form, Kur'an’da sıkça kullanılmıştır. (Nihat Tarı, Arap Dilinde Kasem Formları ve Kur'an-ı Kerim’e Özgü “La Uksimu” Formu ile İlgili Tartışmalar)

Tekid ifade eden şeddeli  نَّ , muzari fiilin sonuna bitişir. Tekid nunları bitiştikleri fiillere istikbal manası kazandıran bir edatın veya durumun bulunması halinde muzari fiilin sonuna gelirler. Bu ayette mahzuf kaseme işaret eden lam gelmiştir.

قَالَ عَمَّا قَل۪يلٍ  [(Rabbi) dedi: Az bir zaman sonra] cümlesinde  مَّا , azlık manasını tekid için zaid kılınmıştır ya da nekre-i mevsûfedir. (Beyzâvî)  

Tekid için zaid olarak gelmiştir. (Âşûr)

Ayette takdim-tehir ve îcâz-ı hazif sanatları vardır. Car mecrur  عَمَّا قَل۪يلٍ  amiline siyaktaki önemine binaen takdim edilmiştir. 

قَل۪يلٍ  (az) ifadesi tıpkı  ماَرَأيْتُهُ قَديمًا وَحديثاً  (onu ne eskiden ne de yakın zamanda gördüm) ifadesindeki  قَديمًا  ve  حديثاً  kelimeleri gibi zamanı nitelemektedir;  عَنْ قَرِيباَ  (yakında) ifadesi de bu manadadır.  مَّا , sözü edilen sürenin azlığını ve kısalığını tekid eder. (Keşşâf) 

عَمّا قَلِيلٍ  car mecrurundaki  عَنْ  harfi mücaveze ifade eder. Bu tecavüz  عَنْ  harfinin mecazi anlamda gelerek  بَعْدَ  manasında müstear olmasıdır. İstiâre-i tebeiyyedir. (Âşûr)