Yâsin Sûresi 32. Ayet
وَاِنْ كُلٌّ لَمَّا جَم۪يعٌ لَدَيْنَا مُحْضَرُونَ۟ 
وَاِنْ كُلٌّ لَمَّا جَم۪يعٌ لَدَيْنَا مُحْضَرُونَ۟
وَ atıf harfidir. Matuf ve matufun aleyhin hükümde ortak olduğunu belirtir. İkisi arasında tertip (sıra) olduğunu göstermez. Vav ile yapılan atıfta matuf ve matufun aleyh yer değiştirebilir. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)
اِنْ nefy harfi olumsuzluk manasındadır. كُلٌّ mübteda olup lafzen merfûdur. لَمَّا harfi إلا manasında hasr edatıdır.
جَم۪يعٌ mübtedanın haberi olup lafzen merfûdur. لَدَيْنَا mekan zarfı, جَم۪يعٌ ‘e mütealliktir. مُحْضَرُونَ mübtedanın ikinci haberi olup ref alameti و ‘dır. Cemi müzekker salim kelimeler harfle îrablanırlar.
مُحْضَرُونَ kelimesi; sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan if’al babının ism-i mef’ûlüdür.
وَاِنْ كُلٌّ لَمَّا جَم۪يعٌ لَدَيْنَا مُحْضَرُونَ۟
Ayet, …كَمْ اَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ cümlesine hükümde ortaklık nedeniyle atfedilmiştir. Sübut ve istimrar ifade eden isim cümlesi faide-i haber inkârî kelamdır. كُلٌّ mübteda, جَم۪يعٌ haberdir.
اِنْ nafiye, لَمَّا harfi إلا manasındadır. اِنْ ve لَمَّا ile oluşan kasr, mübteda ve haber arasındadır.
Mekân zarfı لَدَيْنَا ’nın müteallakı جَم۪يعٌ veya مُحْضَرُونَ۟ ‘dir. مُحْضَرُونَ۟ , ikinci haber veya جَم۪يعٌ için sıfattır.
Veciz anlatım kastıyla gelen لَدَيْنَا izafeti, muzâfı tazim içindir.
كُلٌّ - جَم۪يعٌ kelimeleri arasında mürâât-ı nazîr sanatı vardır.
كُلٌّ [hepsi] kelimesindeki tenvin nev, kesret ve umûm ifâde eder.
جميع kelimesi burada كلّ manasında değildir. Topluca manasındadır. İsm-i mef’ûl manasında فعيل kalıbındadır. Hepsinin topluca hazır bulunduğunu haber verir. Nasb olarak gelmesi مجموعين , yani hal olması da caizdir. Bu manada قوم جميع أي مجمعون (Kavim toplanmıştır) denir.
Keşşâf'ta aynı manada olan bu iki kelimenin, nasıl olup da biri diğerinin haberi olur diye sorulmuştur. Bu soruya bu kelimelerin aynı manada olmadığı şeklinde cevap verilmiştir. Bu kelimelerin her ikisi de kuşatma manası taşır. جميع kelimesi toplanmış demektir. Onların mahşerde toplandığını ifade eder. فعيل kalıbında ism-i mef’ûl manasındadır. حي جميع وجاءوا جميعا (Mahalle toplandı ve topluca geldi) denir. محضرون (hazır olarak) kelimesinden maksat onların hesap için hazır olmalarıdır. لدينا (Bizim karşımıza) ibaresi hasr manası için müteallakı olan محضرون kelimesine takdim edilmiş zarftır. Yani herkes onun yanında hazır olur, başkasının yanında hazır olmaz demektir. Bu takdim önceki ayetin sonundaki أَنَّهُمْ إِلَيْهِمْ لَا يَرْجِعُونَ [Bunların bir daha onlara dönmez (ümmetler) olduklarını] sözüne benzer. (Fâdıl Sâlih Sâmerrâî, Beyânî Tefsir Yolu, c.2, s.162,163, Fahreddin er-Râzî, Âşûr)
الإحْضارُ : Huzura getirmek demektir. Mahkemeye rızasıyla gelmeyen kimseyi tutup, zorla hakimin huzuruna getirmek manasında kullanılır ki, burada özellikle bu manayadır. Yani herkes ölmekle yok olup gitmiyor, hesap ve ceza için Hak Teâlâ'nın huzuruna toplanıp sevk ediliyorlar. (Elmalılı, Âşûr)
