وَتَوَلَّ عَنْهُمْ حَتّٰى ح۪ينٍۙ
Başka birçok âyette de belirtildiği üzere Hz. Peygamber, zulümlerini, günah ve isyankârlıklarını devam ettiren putperestleri, ileride bütün bu tutum ve davranışlarının hesabını vereceklerini ve cezasını çekeceklerini bildirip uyardıkça onlar, “Şu dediklerin bir an önce gerçekleşse de görsek!” gibi alay yollu sözler ederlerdi. Burada şimdi cezanın çabuklaştırılmasını isteyenlerin, uyarılara aldırış etmeyenlerin, vakti geldiğinde “sabahlarının çok kötü olacağı” bildirilmektedir. Sabah kelimesine dayanarak, inkârcıların beklenen ceza ile sabah vaktinde karşılaşacakları söylenmişse de bu bağlamda “uykudan uyanma” anlamında bir mecaz olduğu, buna göre âyetin ilgili cümlesinin, “Uyarılmış olanların uyanmaları çok kötü olacaktır!” mânasına geldiği anlaşılmaktadır.
Bir yoruma göre 175. âyet, inkârcıların dünyada uğrayacakları yenilgi ve sıkıntılarla, bir kelime eksiğiyle onun tekrarı olan 179. âyet ise âhirette uğrayacakları azapla ilgilidir (Şevkânî, IV, 476)
Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 561-562
وَتَوَلَّ عَنْهُمْ حَتّٰى ح۪ينٍۙ
فَ şartın cevabının başına gelen rabıta harfidir. تَوَلَّ cevap fiili illetli harfin hazfıyle mebni emir fiildir. Faili müstetir olup takdiri أنت'dir. عَنْهُمْ car mecruru تَوَلَّ fiiline mütealliktir.
حَتّٰى gaye bildiren cer harfidir. حَتّٰٓى edatı üç şekilde kullanılabilir: Harf-i cer olarak, başlangıç edatı olarak ve atıf edatı olarak. Burada ibtida (başlangıç) edatı olarak kullanılmıştır. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)
حَتّٰى ح۪ينٍ car mecruru تَوَلَّ fiiline mütealliktir.
تَوَلَّ fiili sülâsî mücerrede iki harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir. تَفَعَّلَ babındadır. Sülâsîsi ولى ’dir.
Bu bab fiile mutavaat, tekellüf, ittihaz, sayruret, tecennüp (sakınma) ve talep anlamları katar.وَتَوَلَّ عَنْهُمْ حَتّٰى ح۪ينٍۙ
وَ , atıf harfidir. Emir üslubunda talebî inşaî isnaddır.
‘’Sen, bir müddet onlardan yüz çevir, geri dur’’ ifadesi Peygamber Efendimize destek ve teselli anlamı taşımaktadır. Bu ifadede idmâc sanatı vardır.
Bu ayet, bir harfin haricinde 174. ayetin tekrarıdır. Bu iki ayet arasında tekrir, ıtnâb ve reddü’l-acüz ale’s-sadr sanatları vardır.
Böyle tekrarlar, kelamdaki cüzleri birbirine bağlar, aralarında bir ilişki kurar ve dokuyu bütünleştirir.
Tekrarlanan cümlelerin manasının nefiste yerleşmesi arzu edilir, hatta zatın bir cüzü haline gelinceye kadar tekid edilir. (Muhammed Ebu Musa, Hâ-Mîm Sureleri Belâğî Tefsiri, Ahkaf/28, C. 7, S. 314)
تَوَلَّ عَنْهُمْ حَتّٰى ح۪ينٍۙ Şimdilik bunlardan uzak dur ifadesinin ikinci kez söylenmesi, ancak teselli üstüne teselli ve tehdidin iyice pekiştirilmesi içindir. Bunda (ikinci ayette) bir incelik daha vardır ki o da iki fiil birlikte zikredilip tek bir mef‘ûlün takyîd edilmesidir. Bu şu anlama gelir: Peygamber saymakla bitmeyecek sevinçler, onlar da saymakla bitmeyecek hüzünler göreceklerdir. (Keşşâf)
Bu kelam, Resûlüllah (sav) için teselli üstüne teselli ve vadedilenin vukuu için tekid üstüne tekiddir.
Diğer bir görüşe göre ise, birincisinden (ayet 174, 175) murad dünya azabıdır; ikincisinden murad ise ahiret azabıdır. (Ebüssuûd)