Abese Sûresi 24. Ayet

فَلْيَنْظُرِ الْاِنْسَانُ اِلٰى طَعَامِه۪ۙ  ...

Her şeyden önce insan, yediği yemeğine bir baksın!
 
Sıra Kelime Anlamı Kökü
1 فَلْيَنْظُرِ o halde baksın ن ظ ر
2 الْإِنْسَانُ insan ا ن س
3 إِلَىٰ
4 طَعَامِهِ şu yiyeceğine ط ع م
 

Yukarıda 18-20. âyetlerde insanın var oluşu ve mahiyetine ilişkin ilâhî lütuflar özetlenmişti; burada ise onu çevreleyen ve varlığını sürdürmesi için gerekli ve faydalı olan haricî nimetlerin başlıcaları hatırlatılmaktadır. Bu hatırlatmanın amacı da hem muhatabı Allah’ın kudretinin büyüklüğü hakkında bilgilendirip iman etmesini veya inancını güçlendirmesini sağlamak hem de onu bu lütuflarından dolayı Allah’a minnet ve şükran hisleriyle ibadet etmeye, buyruklarına göre yaşamaya yöneltmektir.

Kaynak :  Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 5 Sayfa: 557
 

فَلْيَنْظُرِ الْاِنْسَانُ اِلٰى طَعَامِه۪ۙ


Fiil cümlesidir.  فَ  istînâfiyyedir.  لْ  emir lam’ıdır. يَنْظُرِ  sükun üzere meczum muzari fiilidir. الْاِنْسَانُ  fail olup lafzen merfûdur.  اِلٰى طَعَامِه۪  car mecruru يَنْظُرِ  fiiline mütealliktir. Muttasıl zamir  ه۪  muzâfun ileyh olarak mahallen mecrurdur.

 

فَلْيَنْظُرِ الْاِنْسَانُ اِلٰى طَعَامِه۪ۙ


فَ  istînâfiyye,  لْ  emr-i gaib harfidir. Ayet, emir üslubunda talebî inşâî isnaddır. 

Emir üslubunda olmasına rağmen cümle, gerçek manada emir değildir. Cümle vaz edildiği anlamdan çıkarak tenbih ve uyarı anlamına gelmesi nedeniyle mecaz-ı mürsel mürekkebdir.  

اِلٰى طَعَامِه۪  car mecruruيَنْظُرِ  fiiline mütealliktir.

Öyleyse insan yediğine bir baksın ayeti ile kendisine kolaylaştırılan rızkını sözkonusu etmektedir. Yani Allah'ın, yediği şeyleri nasıl yarattığına bir baksın. Buradaki bakmak; düşünmek suretiyle kalbin bakmasıdır. Yani insan, hayatının esasını teşkil eden yiyeceklerini Allah'ın nasıl yarattığı üzerinden hayatta kalmanın sebeplerini nasıl hazırladığı üzerinde -bu yolla ölümden sonra dirilişe hazırlanmak için- iyiden iyiye düşünsün. (Rûhu’l Beyân)