Erişilmez bir nazım güzelliği ve edebî incelikler taşıyan 15-18. âyetlerdeki yeminler, ileride verilecek olan vahiy ve peygamberle ilgili bilgilerin gerçekliğini teyit amacı taşıması yanında, muhatabı bu bilgilerin önemini kavramaya hazırlamaktadır. Çünkü peygamberin dürüstlüğü ve vahyin gerçek olduğu hususunda kuşku duyan insanın, hiçbir dinî bildirimi tanıyıp kabul etmesi beklenemez. Müfessirler 19. âyette anlatılan “değerli elçinin sözü”nden maksadın Kur’an olduğunu söylemişlerdir. Elçiden maksat bir görüşe göre Cebrâil’dir (Taberî, XXX, 51; Zemahşerî, 224). Cebrâil, Allah’ın kelâmı Kur’an’ın Hz. Peygamber’e ulaştırılmasında aracılık yani elçilik ettiği için ona “değerli elçi” denilmiş ve Allah’ın vahyettiği kelâm Hz. Peygamber’e onun tarafından okunduğu, vahye uygun söz kalıbına girmiş olarak ondan ulaştığı için “onun sözü” olarak ifade edilmiştir. Diğer bir yoruma göre “değerli elçi” Hz. Peygamber’dir. O, Allah’ın elçisi olarak Kur’an’ı insanlara tebliğ ettiği için Kur’an onun sözü olarak ifade buyurulmuştur (İbn Âşûr, XXX, 154-155).

“Değerli elçi” ifadesini Hz. Peygamber olarak açıklayanlara göre 20-21. âyetlerin anlamı şöyle olur: Peygamber Allah’tan gelen mesajları ümmetine tebliğ edecek güç ve yeteneğe sahiptir; Allah katında onun yüce bir makamı ve itibarı vardır; kendisine indirilen vahyi koruma ve tebliğ etme hususunda güvenilir bir elçidir; Allah’a itaat eden müminler ona da itaat eder, saygı gösterirler (Şevkânî, V, 453; arş hakkında bilgi için bk. A‘râf 7/54).

وَالَّيْلِ اِذَا عَسْعَسَۙ

الَّيْلِ  atıf harfi  وَ ‘la  الْكُنَّسِ ‘e matuftur. اِذَا  şart manası taşıyan, cezmetmeyen zaman zarfıdır. Cümleye muzâf olur. Vuku bulma ihtimali kuvvetli veya kesin olan durumlar için gelir.

إِذَا : Cümleye muzâf olan zarflardandır. Kendisinden sonra gelen muzâfun ileyh cümlesi aynı zamanda şart cümlesidir. 

إِذَا ‘dan sonraki şart cümlesinin fiili, mazi veya muzari manalı olur. Cevabı ise umumiyetle muzari olur, mazi de olsa muzari manası verilir: 

a)  إِذَا  fiil cümlesinden önce gelirse, zarf (zaman ismi); isim cümlesinden önce gelirse (mufâcee=sürpriz) harfi olur.

b)  إِذَا ‘nın cevap cümlesi, iki muzari fiili cezm edenlerin cevap cümleleri gibi mazi, muzari, emir, istikbal, isim cümlesi... şeklinde gelir. Cevabın başına  ف ‘nın gelip gelmeme durumu, iki muzari fiili cezm edenlerle aynıdır.

c)  Sükun üzere mebnîdir. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi) 

اِذَا  zaman zarfı  اُقْسِمُ  fiiline mütealliktir.

عَسْعَسَ  ile başlayan fiil cümlesi muzâfun ileyh olarak mahallen mecrurdur. 

عَسْعَسَ  fetha üzere mebni mazi fiildir. Faili müstetir olup takdiri  هو ‘dir.

وَالَّيْلِ اِذَا عَسْعَسَۙ

الَّيْلِ  atıf harfi  وَ  ile 15. ayetteki muksemun bih olan  خُنَّسِۙ ’ye atfedilmiştir. 

Müspet mazi fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelam olan  عَسْعَسَ  cümlesi,  اِذَا ’nın muzâfun ileyhidir.  اِذَا  zaman zarfı,  15. ayetteki  أقسم  fiiline mütealliktir.

Mazi fiil sebata, temekkün ve istikrara işaret eder. (Hâlidî, Vakafat, S.107)

عَسْعَسَۙ ’nin ‘’gece kararmaya yüz tuttu’’ anlamında olduğu da söylenmiştir. (Keşşâf)

وَالَّيْلِ اِذَا عَسْعَسَۙ [Andolsun karanlığa yöneldiği zaman geceye..] Râgıp el isfehânî’ye (ö.h. 565) göre ve  عَسْعَسَۙ  kelimesi gecenin her iki tarafında olan ince karanlık tabakadır. Bunun için buradaki  عَسْعَسَۙ  kelimesi beraberce, yönelip geldiğinde ve arkasını dönüp gittiğinde diye tefsir edilmiştir. Dilcilerden bir kısmı da ayette geçen  عَسْعَسَۙ  kelimesi ile ‘gece geldi’ manasının kastedildiğini, böyle olması halinde ise yeminin, gecenin gelişine işaret ettiğini, bunu da Cenab-ı Hakk’ın  اِذَا تَنَفَّسَۙ  ifadesinden anlaşıldığını söylemişlerdir. Kimileri de gecenin gitmesine yemin edildiğini, bunun da  وَالصُّبْحِ اِذَا تَنَفَّسَۙ  ifadesinden anlaşıldığını söylemişlerdir. (Muzaffer Gedikoğlu Arap Dilinde Kasem (Yüksek Lisans Tezi) Danişman Yrd. Doç. Dr. Muhittin Uysal)