وَاِنْ كَانَ قَم۪يصُهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ فَكَذَبَتْ وَهُوَ مِنَ الصَّادِق۪ينَ

وَ  atıf harfidir.  اِنْ  iki muzari fiili cezm eden şart harfidir.  كَانَ ’nin dahil olduğu isim cümlesi şart cümlesidir.

كَانَ  fetha üzere mebni mazi nakıs fiildir. İsim cümlesinin önüne geldiğinde ismini ref haberini nasb eder.

قَم۪يصُ  kelimesi  كَانَ ’nin ismi olup lafzen merfûdur. Muttasıl zamir  هُ  muzâfun ileyh olarak mahallen mecrurdur.

قُدَّ مِنْ دُبُر  cümlesi  كَانَ ’nin haberi olarak mahallen mansubdur. 

قُدَّ  fetha üzere mebni , meçhul mazi fiildir. Naib-i faili müstetir olup takdiri  هو ’dir.

مِنْ دُبُرٍ  car mecruru  قُدَّ  fiiline müteallıktır. 

فَ  şartın cevabının başına gelen rabıta harfidir. 

كَذَبَتْ  fetha üzere mebni mazi fiildir.  تْ  te’nis alametidir. Faili müstetir olup takdiri  هى ‘dir. Şartın cevabı  كَذَبَتْ ’dir.

وَ  atıf harfidir. Munfasıl zamir  هُوَ  mübteda olarak mahallen merfûdur.

مِنَ الصَّادِق۪ينَ  car mecruru  mübtedanın mahzuf haberine müteallıktır.  الصَّادِق۪ينَ ’nin cer alameti  ي ’dir. Cemi müzekker kelimeler harfle îrablanır. 

الصَّادِق۪ينَ  kelimesi sülâsî mücerred olan  صدق  fiilinin ism-i failidir.

İsm-i fail; eylemi yapan ve gerçekleştiren demektir. Geçici olarak o sıfatı yüklenen isimdir. İsm-i fail; hem varlığa (zata) hem de onun sıfatına delalet eden kelimelerdir. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)

وَاِنْ كَانَ قَم۪يصُهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ فَكَذَبَتْ وَهُوَ مِنَ الصَّادِق۪ينَ

Ayet önceki ayete  وَ ’la atfedilmiştir.

Şart üslubunda haberî isnaddır.  كَانَ ’nin dahil olduğu isim cümlesi, şart cümlesidir ve faide-i haber ibtidaî kelamdır.

كَانَ ’nin haberi olan  قُدَّ مِنْ دُبُرٍ  cümlesi, müspet mazi fiil sıygasında gelmiş haberî isnaddır.  فَكَذَبَتْ وَهُوَ مِنَ الصَّادِق۪ينَ  cümlesi şartın cevabıdır. Müspet muzari fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Şart ve cevap cümlelerinden müteşekkil terkip şart üslubunda faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Cevap cümlesine matuf olan  هُوَ مِنَ الصَّادِق۪ينَ  cümlesi mübteda ve haberden oluşmuş faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Cümlede îcâz-ı hazif sanatı vardır. Car mecrur  مِنَ الصَّادِق۪ينَ , mahzuf habere müteallıktır.

فَكَذَبَتْ  cümlesiyle  هُوَ مِنَ الصَّادِق۪ينَ  cümlesi arasında mukabele sanatı vardır.

فَكَذَبَتْ  ile  هُوَ مِنَ الصَّادِق۪ينَ  arasında gramer yapısı bakımından güzel bir iltifat sanatı vardır. (Müşerref Ulusu (Ülger), Arap Dili Ve Belâgatı İltifat Sanatı)

Bu ayetle önceki ayet arasında onbirli mukabele sanatının güzel bir örneği vardır.