وَلَقَدْ اَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ ف۪ي شِيَعِ الْاَوَّل۪ينَ
وَلَقَدْ اَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ ف۪ي شِيَعِ الْاَوَّل۪ينَ
وَ istînâfiyyedir. لَ mukadder kasemin cevabına gelen muvattie harfidir. قَدْ tahkik harfidir. Tekid ifade eder.
اَرْسَلْنَا sükun üzere mebni mazi fiildir. Mütekellim zamir نَٓا fail olarak mahallen merfûdur.
مِنْ قَبْلِكَ car mecruru اَرْسَلْنَا fiiline müteallıktır. Muttasıl zamir كَ muzâfun ileyh olarak mahallen mecrurdur.
ف۪ي شِيَعِ car mecruru mukadder mahzuf sıfatına müteallıktır. Takdiri; أرسلنا رسلا في شيع (Topluluklar arasında resullerimizi gönderdik.) şeklindedir.
الْاَوَّل۪ينَ kelimesi muzâfun ileyh olup cer alameti ى harfidir. Çünkü cemi müzekker salimler harfle îrablanırlar.
اَرْسَلْنَا fiili, sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir.
İf’al babındandır. Sülâsîsi رسل ’dir.
İf’al babı fiile, tadiye (geçişlilik) kesret, haynunet (zamanı gelmesi), sayruret, izale, zamana ve mekâna duhul, temkin (imkân sağlamak), vicdan (bir vasıf üzere bulmak) mutavaat (tef’il babının dönüşlülüğü), tariz (arz etmek, maruz bırakmak) manaları katar. Bazen de fiilin mücerret manasını ifade eder.
وَلَقَدْ اَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ ف۪ي شِيَعِ الْاَوَّل۪ينَ
وَ istînâfiyyedir. لَ ise mukadder kasemin cevabına gelen muvattie harfidir.
Mukadder kasem sebebiyle ayette îcâz-ı hazif sanatı vardır.
Mahzufla birlikte cümle kasem üslubunda gayrı talebî inşâî isnaddır.
Kasemin cevabı olan وَلَقَدْ اَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ cümlesi لَ ve قَدْ ile tekid edilmiş müspet mazi fiil sıygasında, faide-i haber inkârî kelamdır.
قَبْلِكَ - الْاَوَّل۪ينَ kelimeleri arasında mürâât-ı nazîr sanatı vardır.
Ayette hazif vardır, takdiri şöyledir: “Biz senden önce nice peygamberler gönderdik.” ارْسَال fiili “Peygamberler” tabirine delalet ettiği için, hazf edilmiştir
Ferrâ şöyle der: شِيَعِ kelimesi, taraftarlar demek olup, müfredi, شيعة lafzıdır. شِيَعِ الْاَوَّل۪ينَ tabiri, tıpkı ”hakka’l-yakin” ve “cânibi’l-garbi” ve “dinü’l-kayyime” ifadelerinde olduğu gibi, sıfatın mevsûfuna izafeti kabilindendir. (Fahreddin er-Râzî)