وَاِنَّهَا لَبِسَب۪يلٍ مُق۪يمٍ
وَاِنَّهَا لَبِسَب۪يلٍ مُق۪يمٍ
İsim cümlesidir. اِنَّ tekid harfidir. İsim cümlesinin önüne gelir, ismini nasb haberini ref eder.
هَا muttasıl zamiri اِنَّ ’nin ismi olarak mahallen mansubdur.
لَ harfi اِنَّ ’nin haberinin başına gelen lam-ı muzahlakadır.
بِسَب۪يلٍ car mecruru اِنَّ ’nin mahzuf haberine müteallıktır.
مُق۪يمٍ kelimesi سَب۪يلٍ kelimesinin sıfatı olup kesra ile mecrurdur.
مُق۪يمٍ sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan if’al babının ism-i failidir.
İsm-i fail: Eylemi yapan ve gerçekleştiren demektir. Geçici olarak o sıfatı yüklenen isimdir. İsm-i fail; hem varlığa (zata) hem de onun sıfatına delalet eden kelimelerdir. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)
وَاِنَّهَا لَبِسَب۪يلٍ مُق۪يمٍ
Ayet وَ ‘la önceki ayetteki … اِنَّ ف۪ي ذٰلِكَ لَاٰيَاتٍ cümlesine atfedilmiştir.
اِنَّ ‘nin dahil olduğu sübut ve istikrar ifade eden isim cümlesidir. اِنَّ ve lam-ı muzahlaka ile tekid edilen cümle faide-i haber inkârî kelamdır. Cümlede îcâz-ı hazif sanatı vardır. بِسَب۪يلٍ , mahzuf habere müteallıktır.
İsim cümleleri sübut ifade eder. İsim cümlelerinin asıl kuruluş sebebi; müsnedin, müsnedün ileyh için sabit olduğunu ifade etmektir. İsim cümlesinin haberi müfred ya da isim cümlesi olursa, asıl konulduğu mana olan sübutu veya bazı karînelerle istimrarı (devamlılığı) ifade eder. İstimrar ifadesi daha çok medh ve zem durumlarında olur. (Fatma Serap Karamollaoğlu, Kur'an Işığında Belâgat Dersleri Meânî İlmi)
لَبِسَب۪يلٍ ’deki tenvin tazim ifade eder.
مُق۪يمٍ kelimesi سَب۪يلٍ için sıfattır. Dolayısıyla cümlede ıtnâb sanatı vardır.
Sıfat, tabi olduğu kelimenin sahip olduğu bir özelliğe işaret etmek için kullanılan bir açıklama biçimidir. Sıfatın kullanılmasının, matbusunun daha iyi tanınması, övülmesi, yerilmesi, pekiştirilmesi, acındırılması, kapalılığının giderilmesi, tahsis edilmesi gibi maksatları vardır. Itnâb, bazen de sıfatlar vasıtasıyla yapılmaktadır. (Ar. Gör. Ömer Kara, Belâgat İlminde İki İfade Biçimi: Itnâb-Îcâz (I) Kur’ân Metninin Anlaşılmasındaki Rolü Üzerine Bir Deneme)
Buradaki هَا zamiri, Lût kavminin beldesine râcîdir. Bu belde ise daha önce Hicr/67 ayetinde geçmişti.
Bu cümle, “Bu beldeler ve bu beldelerdeki Allah’ın kudret ve gazabının tezahür eden eserleri (izleri), hala ayakta duran, gidilip gelinmekle (işlek olan) bir yol üzerinde olup, silinmemiş ve kaybolmamıştır. Hicaz’dan Şam’a giden kimseler bu kalıntı ve eserleri görürler” manasındadır. (Fahreddin er-Râzî, Ebüssuûd)