فَحَمَلَتْهُ فَانْتَبَذَتْ بِه۪ مَكَاناً قَصِياًّ

Fiil cümlesidir.  فَ  atıf harfidir.  حَمَلَتْهُ  fetha üzere mebni mazi fiildir.  تْ  te’nis alametidir. Fail müstetir olup takdiri  هى ’dir. Muttasıl zamir  هُ  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubdur.

فَ  atıf harfidir.  انْتَبَذَتْ  fetha üzere mebni mazi fiildir.  تْ  te’nis alametidir.  بِه۪  car mecruru  انْتَبَذَتْ  fiiline müteallıktır.   

مَكَاناً  kelimesi  انْتَبَذَتْ  fiilinin mef’ûlun bihi olup fetha ile mansubdur. قَصِياًّ  kelimesi  مَكَاناً  ‘in sıfatı olup fetha ile mansubdur.

انْتَبَذَتْ  fiili, sülâsî mücerrede iki harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir. Fiil iftiâl babındadır. Sülâsîsi  نبذ ’dir.

İftiâl babı fiile mutavaat (dönüşlülük), ittihaz (edinmek, bir şeyi kendisi için yapmak), müşareket (ortaklık), izhar (göstermek), ihtiyar (seçmek), talep ve çaba göstermek manaları katar. İfteale kalıbı hem soyut hem somut anlamlı fiiller için kullanılır.

قَصِياًّ  kelimesi sıfat-ı müşebbehe kalıbındandır.

Sıfat-ı müşebbehe; “Benzeyen sıfat” demektir. İsm-i faile benzediği için bu adı almıştır. İsm-i failin ifade ettiği anlam geçici olduğu halde, sıfat-ı müşebbehenin ifade ettiği anlam kalıcıdır. İsm-i fail değişen ve yenilenen vasfa delalet eder. Sıfat-ı müşebbehe sürekli ve sabit vasfa delalet eder. Bu süreklilik ve sabitlik az veya çok, bazen de sonsuza kadar devam eder. Geniş zamana delalet eder. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)

فَحَمَلَتْهُ فَانْتَبَذَتْ بِه۪ مَكَاناً قَصِياًّ

Ayet takdir edilmiş bir cümleye matuftur. Müste’nefe cümlesi olması da caizdir.

Müspet mazi fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Aynı üslupta gelen  فَانْتَبَذَتْ بِه۪ مَكَاناً قَصِياًّ  şeklindeki ikinci cümle hükümde ortaklık nedeniyle makabline atfedilmiştir.

انْتَبَذَتْ  fiili,  اِفْتِعال  babındadır.  اِفْتِعال  babı, fiile mutavaat, müşareket, izhar, ihtiyar, cehd ve talep manaları katar. İhtiyar, cehd ve talep manalarının ayetteki bu fiile dahil olduğu kolaylıkla anlaşılmaktadır.

مَكَاناً , mef’ûl veya müteallakı  انْتَبَذَتْ  olan mekân zarfıdır.  قَصِياًّ , onun sıfatıdır. 

Sıfat, mevsûfunun sahip olduğu bir özelliğe işaret etmek için yapılan ıtnâb sanatıdır.

مَكَاناً ’deki tenvin cins ve tazim ifade eder.

Ayet-i Kerimede geçen  قَصِياًّ  kelimesi "Ehl-ü iyâlinden uzak" demektir. (Fahreddin er-Râzî)