اَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمٰنِ وَلَداًۚ
اَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمٰنِ وَلَداًۚ
اَنْ masdar harfidir. دَعَوْا fiili mahzuf elif üzere mukadder damme ile mebni mazi fiildir. Zamir olan çoğul و ’ı fail olup mahallen merfûdur.
لِلرَّحْمٰنِ car mecruru دَعَوْا fiiline müteallıktır. وَلَداً mef’ûlun bih olup fetha ile mansubdur.
اَنْ ve masdar-ı müevvel, mahzuf لِ harf-i ceriyle birlikte يتفطّرن ، وتنشقّ ، وتخرّ fiillerine müteallıktır.
اَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمٰنِ وَلَداًۚ
اَنْ ve akabindeki دَعَوْا cümlesi, masdar teviliyle başında takdir edilen bir ل harf-i ceriyle birlikte يتفطّرن ، وتنشقّ ، وتخرّ fiillerine müteallıktır. Masdar-ı müevvel, müspet mazi fiil sıygasında gelerek hudûs, temekkün ve istikrar ifade etmiştir.
Ayette mütekellim Allah Teâlâ olduğu halde الرَّحْمٰنِ isminin zikredilmesi tecrîd sanatıdır. Mef’ûl olan وَلَداًۚ ’deki tenvin cins ve tahkir ifade eder.
Ayette mütekellim Allah Teâlâ olduğu halde الرَّحْمٰنِ isminin zikredilmesi tecrîd sanatıdır.
تَكَادُ ’nun illeti (mef’ûlün lehi) olmak ya da ل 'ın hazfı ve fiilin ona yanaşması ile nasba; ل ’ın izmari ile veya önceki ayetteki مِنْهُ ’daki هُ ’dan bedel olarak cerre; mahzuf mübtedanın haberi olarak da ref'e ihtimali de vardır. Takdiri şöyledir: الموجب لذلك أن دعوا (Bunun nedeni davet etmeleri idi.)
Ya da önceki ayetteki هَداًّۙ ’in faili olmak üzere merfûdur. Yani هدا أي هدها دعاء الولد للرحمن (Onu Rahman'a çocuk nispet etmeleri devirdi).
İkinci mef’ûlle yetinilmesi onun adına iddia edilen her şeyi kapsaması içindir. (Beyzâvî)