لَا يُسْـَٔلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَهُمْ يُسْـَٔلُونَ

Fiil cümlesidir. لَا  nefy harfi olup olumsuzluk manasındadır.  يُسْـَٔلُ  merfû, meçhul muzari fiildir. Naib-i faili müstetir olup takdiri هو’dir.

مَا  ve masdar-ı müevvel,  عَنْ  harf-i ceriyle birlikte  يُسْـَٔلُ  fiiline mütealliktir.

يَفْعَلُ  merfû muzari fiildir. Faili müstetir olup takdiri هو ’dir. 

وَ  atıf harfidir. Haliyye olması da caizdir. Munfasıl zamir  هُمْ  mübteda olarak mahallen merfûdur.  يُسْـَٔلُونَ  mübtedanın haberi olarak mahallen merfûdur. 

لَا يُسْـَٔلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَهُمْ يُسْـَٔلُونَ

Ayet müstenefe cümlesidir. Menfii muzari fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Harf-i cerle bilikte  لَا يُسْـَٔلُ  fiiline müteallik masdar harfi  مَّا ’nın sılası olan  يَفْعَلُ, müspet muzari fiil sıygasında gelerek teceddüt istimrar ve tecessüm ifade etmiştir.

‘İstedi’ manasındaki  سْـَٔلُ  fiili,  عَنْ  harf-i ceriyle kullanıldığında ‘sordu’ manasına gelir. Fiillerin harflerle farklı manalar kazanması, tazmin sanatıdır.

وَهُمْ يُسْـَٔلُونَ  cümlesi, önceki cümleye matuftur. Atıf sebebi tezattır. Sübut ve istimrar ifade eden isim cümlesi, faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Cümlede müsnedin muzari fiil cümlesi olarak gelmesi hükmü takviye, hûdûs ve teceddüt ifade eder. Muzari fiil tecessüm özelliği sayesinde muhatabın muhayyilesini harekete geçirerek olayı daha iyi anlamasını sağlar.

Muzari fiilin geldiği hallerde çoğunlukla bu gaye mevcuttur. Muzari fiilin kullanımıyla sahne muhatabın gözünde sanki o anda canlanır. Bu da insanı etkiler. (Fatma Serap Karamollaoğlu, Kur'an Işığında Belâgat Dersleri Meânî İlmi)

عَمَّا يَفْعَلُ  dedikten sonra sadece  يُسْـَٔلُونَ  lafzıyla yetinilmiş  عَمَّا يَفْعَلُ  hazf edilmiştir. Bu ihtibâk sanatıdır. 

İhtibâk, sözden düşürülmüş olan kelime veya ifadelerin, zikredilen kelime veya ifadeden hareketle tespit edilerek yerine konulmasıdır. (Suyûtî, İtkân, II, 831)

لَا يُسْـَٔلُ عَمَّا يَفْعَلُ  cümlesiyle,  وَهُمْ يُسْـَٔلُونَ  cümlesi arasında mukabele sanatı vardır.