Mü'minûn Sûresi 54. Ayet

فَذَرْهُمْ ف۪ي غَمْرَتِهِمْ حَتّٰى ح۪ينٍ  ...

Ey Muhammed! Sen onları bir zamana kadar, gaflet ve şaşkınlıklarıyla baş başa bırak!
 
Sıra Kelime Anlamı Kökü
1 فَذَرْهُمْ onları bırak و ذ ر
2 فِي içinde
3 غَمْرَتِهِمْ gafletleri غ م ر
4 حَتَّىٰ kadar
5 حِينٍ bir süreye ح ي ن
 
Bu bölünmüşlük Hz. Peygamber döneminde de mevcuttu. Nitekim Araplar ataları olan Hz. İsmâil’in tevhid inancını terketmişler, türlü türlü putperestlik çeşitleri türetmişlerdir. Âyette, “Şimdi sen onları bir süre için gafletleri içinde kendi hallerine bırak!” buyurularak putperestliğin sonunun yaklaştığı haber verilmektedir. Nitekim bu sûrenin inmesinden bir süre sonra gerçekleşen hicret ile müslümanlar bağımsızlıklarını elde etmişler ve bu olay putperestler için sonun başlangıcı olmuştur.  Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 29   
 

فَذَرْهُمْ ف۪ي غَمْرَتِهِمْ حَتّٰى ح۪ينٍ

 

Fiil cümlesidir.  فَ  mukadder şartın cevabının başına gelen rabıta veya fasiha harfidir. Takdiri; إن يفرحوا بما لديهم (Elinizdekiyle sevinirseniz) şeklindedir.

ذَرْهُمْ  sükun üzere mebni emir fiildir. Faili müstetir olup takdiri  أنت ’dir. Muttasıl zamir  هُمْ  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubdur. 

ف۪ي غَمْرَتِهِمْ  car mecruru  ذَرْهُمْ  fiiline mütealliktir. Muttasıl zamir  هُمْ  muzâfun ileyh olarak mahallen mecrurdur.  حَتّٰى ح۪ينٍ  kelimesi  ذَرْهُمْ  fiiline mütealliktir.

 

فَذَرْهُمْ ف۪ي غَمْرَتِهِمْ حَتّٰى ح۪ينٍ

 

Ayette, mütekellim Allah Teâlâ, muhatap Hz. Peygamberdir.

فَ , takdiri  إن يفرحوا بما لديهم  (Eğer sahip olduklarından memnunlarsa) olan mahzuf şartın cevabının başına gelmiş rabıta harfidir.

Cevap olan  فَذَرْهُمْ ف۪ي غَمْرَتِهِمْ حَتّٰى ح۪ينٍ  cümlesi, emir üslubunda talebî inşâî isnaddır. 

Şart cümlesinin hazfi îcâz-ı hazif sanatıdır. Mahzufla birlikte terkip, şart üslubunda talebî inşâî isnaddır.

Bu hitap Hz. Peygamberedir. Zamir, Mekke kâfirlerinden bahseder.  حَتّٰى ح۪ينٍ  ölünceye kadar onları böyle bırak demektir. Bu ayet, Resulullah (sav) için bir teselli, müşrikler için ise bir tehdittir. (Sâbûnî, Safvetü’t Tefâsîr) 

فَذَرْهُمْ ف۪ي غَمْرَتِهِمْ [Onları cehaletleri içinde bırak] cümlesinde latif is­tiare vardır.  غَمْرَتِ kelimesinin asıl manası, kişiyi baştan ayağa ıslatan bol sudur. Kâfirlerin, içinde bulundukları cehalet ve sapıklık, istiare yoluyla, insanı tepeden tırnağa ıslatan bol suya benzetilmiştir. (Sâbûnî, Safvetü’t Tefâsîr) 

Onları dalgınlıkları içinde bırak, cahillikleri içinde, ibaresinde cahillikleri onları oyalayan suya benzetmiştir, çünkü onun içine dalmışlardır. Ya da oynamaktadırlar. (Beyzâvî)

غَمْرَتِ , insanın boyunu aşan su demektir. Buna göre, sanki onların içinde bulundukları cehalet ve şaşkınlıkları, akıllarını aşan ve boğan bir şey gibi olmuş olur. (Fahreddin er-Râzî)