فَذَرْهُمْ ف۪ي غَمْرَتِهِمْ حَتّٰى ح۪ينٍ
فَذَرْهُمْ ف۪ي غَمْرَتِهِمْ حَتّٰى ح۪ينٍ
Fiil cümlesidir. فَ mukadder şartın cevabının başına gelen rabıta veya fasiha harfidir. Takdiri; إن يفرحوا بما لديهم (Elinizdekiyle sevinirseniz) şeklindedir.
ذَرْهُمْ sükun üzere mebni emir fiildir. Faili müstetir olup takdiri أنت ’dir. Muttasıl zamir هُمْ mef’ûlun bih olarak mahallen mansubdur.
ف۪ي غَمْرَتِهِمْ car mecruru ذَرْهُمْ fiiline mütealliktir. Muttasıl zamir هُمْ muzâfun ileyh olarak mahallen mecrurdur. حَتّٰى ح۪ينٍ kelimesi ذَرْهُمْ fiiline mütealliktir.
فَذَرْهُمْ ف۪ي غَمْرَتِهِمْ حَتّٰى ح۪ينٍ
Ayette, mütekellim Allah Teâlâ, muhatap Hz. Peygamberdir.
فَ , takdiri إن يفرحوا بما لديهم (Eğer sahip olduklarından memnunlarsa) olan mahzuf şartın cevabının başına gelmiş rabıta harfidir.
Cevap olan فَذَرْهُمْ ف۪ي غَمْرَتِهِمْ حَتّٰى ح۪ينٍ cümlesi, emir üslubunda talebî inşâî isnaddır.
Şart cümlesinin hazfi îcâz-ı hazif sanatıdır. Mahzufla birlikte terkip, şart üslubunda talebî inşâî isnaddır.
Bu hitap Hz. Peygamberedir. Zamir, Mekke kâfirlerinden bahseder. حَتّٰى ح۪ينٍ ölünceye kadar onları böyle bırak demektir. Bu ayet, Resulullah (sav) için bir teselli, müşrikler için ise bir tehdittir. (Sâbûnî, Safvetü’t Tefâsîr)
فَذَرْهُمْ ف۪ي غَمْرَتِهِمْ [Onları cehaletleri içinde bırak] cümlesinde latif istiare vardır. غَمْرَتِ kelimesinin asıl manası, kişiyi baştan ayağa ıslatan bol sudur. Kâfirlerin, içinde bulundukları cehalet ve sapıklık, istiare yoluyla, insanı tepeden tırnağa ıslatan bol suya benzetilmiştir. (Sâbûnî, Safvetü’t Tefâsîr)
Onları dalgınlıkları içinde bırak, cahillikleri içinde, ibaresinde cahillikleri onları oyalayan suya benzetmiştir, çünkü onun içine dalmışlardır. Ya da oynamaktadırlar. (Beyzâvî)
غَمْرَتِ , insanın boyunu aşan su demektir. Buna göre, sanki onların içinde bulundukları cehalet ve şaşkınlıkları, akıllarını aşan ve boğan bir şey gibi olmuş olur. (Fahreddin er-Râzî)