مُسْتَكْبِر۪ينَ بِه۪ۗ سَامِراً تَهْجُرُونَ

Cümle, önceki ayetteki  تَنْكِصُونَ ‘deki hali olarak mahallen mansubdur.  مُسْتَكْبِر۪ينَ  hal olup nasb alameti  ي ‘dir. Cemi müzekker salim kelimeler harfle îrablanır.  بِه۪  car mecruru  مُسْتَكْبِر۪ينَ ‘ye mütealliktir.

سَامِراً  kelimesi  تَنْكِصُونَ ‘deki hali olup fetha ile mansubdur.  تَهْجُرُونَ  fiili,  تَنْكِصُونَ ‘deki hali olup fetha ile mansubdur.

تَهْجُرُونَ  fiili  نَ ’un sübutuyla merfû muzari fiildir. Zamir olan çoğul  و ’ı fail olarak mahallen merfûdur.

سَامِراً  kelimesi, sülasi mücerredi  سمر  olan fiilin ism-i failidir.

مُسْتَكْبِر۪ينَ  sülâsî mücerrede üç harf ilave edilerek mezid yapılan istif’al babının ism-i failidir.

İsm-i fail; eylemi yapan ve gerçekleştiren demektir. Geçici olarak o sıfatı yüklenen isimdir. İsm-i fail; hem varlığa (zata) hem de onun sıfatına delalet eden kelimedir. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)

مُسْتَكْبِر۪ينَ بِه۪ۗ سَامِراً تَهْجُرُونَ

Önceki ayetin devamı olan  مُسْتَكْبِر۪ينَ بِه۪ۗ  ibaresi,  تَنْكِصُونَ  fiilinin failinden haldir. Car mecrur  بِه۪ۗ , ism-i fail kalıbında gelen  مُسْتَكْبِر۪ينَ ’ye mütealliktir.

سَامِراً  üçüncü, müspet muzari fiil sıygasında gelen  تَهْجُرُونَ  cümlesi dördüncü haldir. 

Muzari fiil hudûs, teceddüt, istimrar ve tecessüm ifade etmiştir.

Hal, manayı tamamlamak ve pekiştirmek için yapılan tetmim ıtnâbıdır.

مُسْتَكْبِر۪ينَ بِه۪ۗ  (Kur'an sebebiyle kibirlenip iman etmiyordunuz) ibaresi hakkında İbn-i Kesir şöyle der:  بِه۪ۗ ’deki zamir Kur'an'a aittir. Müşrikler gece toplanıp soh­bet eder ve Kur'an hakkında, "O bir sihirdir, şiirdir, kâhin sözüdür" gibi batıl sözler söylerlerdi. İbn Cevzî de şöyle der:  بِه۪ۗ ’deki zamir, Kâbe'ye ait­tir. Bu, daha önce adı geçmemiş bir şeyden kinayedir. Çünkü Kâbe'nin durumu meşhurdur. Buna göre ayetin manası şöyle olur: Diğer insanlar yurtlarında korku içinde oldukları halde siz Mekke'de emniyet içinde olduğunuz için Kâbe ve Mekke ile iftihar ediyor ve kibirleniyorsunuz. ‘’Biz Harem halkı­yız, kimseden korkmayız. Biz Allah evinin halkı ve dostlarıyız" diyorsu­nuz. Bu, İbn Abbas ve diğerlerinin görüşüdür.  سَامِراً تَهْجُرُونَ , gece toplanıp sohbet ediyor ve bu sohbetlerinizde, Kur'an hakkında kötü sözler söylüyor, Peygamber (savv)'e sövüyorsunuz demektir. (Sâbûnî, Safvetü’t Tefâsîr)

مُسْتَكْبِر۪ينَ بِه۪ۗ  [Onunla kibirlenerek] ibaresindeki zamir Beytullah'a racidir. Onun bakıcıları olmakla kibirlenmeleri ve gururlanmaları meşhur olduğundan Beyt'in zikrine gerek duyulmamıştır. Ya da ‘’ayetlerime kibirlenerek’’ demektir, çünkü onunla,  كتابي  (kitabım) manasınadır.  بِه۪ۗ 'deki  بِ  harfi,  مُسْتَكْبِر۪ينَ 'ye mütealliktir, çünkü inkâr manasınadır. Ya  da Müslümanlara karşı kibirleri onu (Kur'an'ı) dinlemeleri ile meydana gelmiştir.