اُو۬لٰٓئِكَ يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَيُلَقَّوْنَ ف۪يهَا تَحِيَّةً وَسَلَاماًۙ

İsim cümlesidir. İşaret ismi  اُو۬لٰٓئِكَ  mübteda olarak mahallen merfûdur.  يُجْزَوْنَ  mübtedanın haberi olarak mahallen merfûdur. 

يُجْزَوْنَ  fiili  نَ ’un sübutuyla merfû, meçhul muzari fiildir. 

Zamir olan çoğul و ’ı naib-i fail olarak mahallen merfûdur.  الْغُرْفَةَ  mef’ûlun bih olup fetha ile mansubdur.

مَا  ve masdar-ı müevvel  بِ  harf-i ceriyle  يُجْزَوْنَ  fiiline mütealliktir. 

صَبَرُوا  damme üzere mebni mazi fiildir. Zamir olan çoğul و ’ı fail olup mahallen merfûdur. 

يُلَقَّوْنَ  atıf harfi  وَ ’la  يُجْزَوْنَ ’ye matuftur.  يُلَقَّوْنَ  fiili  نَ ’un sübutuyla merfû,meçhul muzari fiildir. Zamir olan çoğul و ’ı naib-i fail olarak mahallen merfûdur. 

ف۪يهَا  car mecruru  يُلَقَّوْنَ  fiiline mütealliktir.  تَحِيَّةً  mef’ûlun bih olup fetha ile mansubdur.  سَلَاماًۙ  atıf harfi  وَ ’la  تَحِيَّةً ’e matuftur. 

يُلَقَّوْنَ  sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir. Fiil tef’il babındandır. Sülâsîsi  لقي ’dir.

Bu bab fiile çokluk (fiilin, failin veya mef‘ûlun çokluğu), bir tarafa yönelme, mef'ûlü herhangi bir vasfa nispet etmek, gidermek, bir terkibi kısaltmak, eylemin belli bir zaman diliminde meydana gelmesi, özneyi fiilin türediği şeye benzetmek, sayruret, isimden fiil türetmek, hazır olmak, bir şeyin aralıklarla tekrarlanması manalarını katar.

اُو۬لٰٓئِكَ يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَيُلَقَّوْنَ ف۪يهَا تَحِيَّةً وَسَلَاماًۙ

Ayet, 63. ayetteki  عِبَادُ الرَّحْمٰنِ  şeklindeki mübtedanın haberi olarak fasılla gelmiştir. Fasıl sebebi kemâl-i ittisâldir. Mübteda ve haberden oluşmuş sübut ve istimrar ifade eden isim cümlesi, faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Müsnedün ileyhin ism-i işaretle marife olması, işaret edilenleri en güzel şekilde temyiz etmek ve tazim amacına matuftur. Uzağı işaret eden ism-i işaret olması, onların mertebelerinin yüceliğine işarettir.

اُو۬لٰٓئِك  işaret ismi bu kişileri işaret ederek sanki gözümüzün önündeymiş gibi düşünmemizi sağlar.

Ayetin işaret ismiyle başlaması; arkadan zikredilen şeylere kavuşmak için öncesinde zikredilecek şeyleri yapmakta özgür olduklarına işaret etmek içindir. (Âşûr) 

Müspet muzari fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelam olan  يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا cümlesi mübtedanın haberidir.

Harf-i cerle birlikte  يُجْزَوْنَ  fiiline müteallik masdar harfi  مَا ’nın sılası olan  صَبَرُوا, mazi fiil sıygasında gelerek sebata, temekkün ve istikrara işaret etmiştir.  

Cümlede müsnedin muzari fiil olarak gelmesi hükmü takviye, hudûs, teceddüt ve medh makamı olduğu için istimrar ifade eder. Muzari fiil tecessüm özelliği sayesinde, muhatabın muhayyilesini harekete geçirerek olayı daha iyi anlamasını sağlar.

Muzari fiilin geldiği hallerde çoğunlukla bu gaye mevcuttur. Muzari fiilin kullanımıyla sahne muhatabın gözünde sanki o anda canlanır. Bu da insanı etkiler. (Fatma Serap Karamollaoğlu, Kur'an Işığında Belâgat Dersleri Meânî İlmi)

يُجْزَوْنَ  fiili meçhul bina edilmiştir. Meçhul bina edilen fiillerde mef’ûle dikkat çekme kastı vardır. Çünkü malum bina edildiğinde mef’ûl olan kelime meçhul binada naib-i fail olur.

Ayrıca bu bina naib-i failin bu fiilde bir dahli olmadığına da işaret eder. (Dr. Adil Ahmet Sâbir er-Ruveynî, Teemmülat fi Sûret-i İbrahim, s. 127) 

Mecrur mahaldeki müşterek ism-i mevsûl  مَا , harf-i-cerle birlikte  يُجْزَوْنَ  fiiline mütealliktir. Sılası olan  صَبَرُوا, mazi fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Mazi fiil sebata, temekkün ve istikrara işaret eder. (Halidî, Vakafat, s. 107)

Neye sabrettikleri söylenmediği için bu ifade, her nevi sabrı kapsamaktadır.  

 الْغُرْفَةَ  (Has oda) ile mükâfatlandırılacaklar derken cennetteki yüksek kat odaları murad edilmektedir.  الْغُرْفَةَ  (has oda) şeklinde tekil kullanılması, cinse delalet eden tekil kelimeyle yetinildiği içindir. Buna delil de onlar has odalarda emniyet içinde oldukları halde (Sebe Suresi, 37) ayeti ile bu ayetteki  فيِ الْغُرْفَةِ  kelimesinin  فيِ الْغَرْفَةِ  şeklinde de okunmuş olmasıdır. Sabretmelerine karşılık yani taatleri ifaya, arzulardan kaçmaya, inkârcıların eza ve cefalarına, fakirlik vb. şeylere karşı sabretmelerine karşılık demektir. Sabredilen her şeyi kapsasın diye sabır kelimesi mutlak kullanılmıştır. (Keşşâf, Beyzâvî) 

الْغُرْفَةَ (yüksek ve yüce) kelimesi, cennetteki yüksek derecelerden kinayedir. (Safvetu’t Tefasir) 

وَيُلَقَّوْنَ ف۪يهَا تَحِيَّةً وَسَلَاماًۙ  cümlesi, aynı üslupta gelerek haber olan …يُجْزَوْنَ  cümlesine atfedilmiştir. Atıf sebebi hükümde ortaklıktır.

یُلَقَّوۡنَ  fiili, meçhul bina edilmiştir.

تَحِيَّةً - سَلَاماًۙ  kelimeleri arasında mürâât-ı nazîr sanatı vardır. Mef’ûl olan bu kelimelerdeki tenvin nev, kesret ve tazim ifade eder.