Şehane شحن :  شَحْناء nefsin kendisiyle dolduğu düşmanlıktır. (Müfredat)

  Kuran’ı Kerim’de sadece ismi meful kalıbında olmak üzere 3 ayette geçmiştir. (Mucemul Müfehres) Türkçede kullanılan bir şekli bulunmamakla birlikte şahane ve şahin işari olarak manayı hatırlatır. (Kuranı Anlayarak Okuma Rehberi) 

فَاَنْجَيْنَاهُ وَمَنْ مَعَهُ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِۚ

Fiil cümlesidir.  فَ  atıf harfidir. Matuf ve matufun aleyhin hükümde ortak olduğunu belirtir. İkisi arasında tertip (sıra) olduğunu göstermez. Vav ile yapılan atıfta matuf ve matufun aleyh yer değiştirebilir. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)

 اَنْجَيْنَاهُ  sükun üzere mebni mazi fiildir. Muttasıl zamir  نَٓا  fail olarak mahallen merfûdur. Muttasıl zamir  ه  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubdur.

مَنْ  müşterek ism-i mevsûl atıf harfi  وَ 'la gaib zamirine mütealliktir. 

مَعِيَ  zaman zarfı mahzuf sılaya mütealliktir.  فِي الْفُلْكِ  car mecruru  اَنْجَيْنَاهُ  fiiline mütealliktir. 

الْمَشْحُونِ  kelimesi  الْفُلْكِ ‘nın sıfat olup kesra ile mecrurdur.

Varlıkları niteleyen kelimelere sıfat denir. Arapça’da sıfatın asıl adı na’t ( النَّعَتُ )dır. Sıfatın nitelediği isme de men’ut ( المَنْعُوتُ ) denir. Bir ismi doğrudan niteleyen sıfata hakiki sıfat, dolaylı olarak niteleyen sıfata da sebebi sıfat denir.

Sıfat ile mevsuftan oluşan tamlamaya sıfat tamlaması denir. Sıfat tek kelime (isim), cümle ve şibh-i cümle olabilir. Ve sıfat birden fazla gelebilir.

Sıfat iki kısma ayrılır:

1. Hakiki sıfat

2. Sebebi sıfat

HAKİKİ SIFAT 

1. Müfred olan sıfatlar

2. Cümle olan sıfatlar olmak üzere ikiye ayrılır.

1. MÜFRED OLAN SIFATLAR

Müfred olan sıfatlar genellikle ism-i fail, ism-i mef’ûl, mübalağalı ism-i fail, sıfat-ı müşebbehe, ism-i tafdil, masdar, ism-i mensub ve sayı isimleri şeklinde gelir.

Sıfat mevsûfuna: cinsiyet, adet, marifelik - nekrelik ve îrab bakımından uyar.

Not: Gayri akil (akılsız çoğullar) mevsûf olarak geldiğinde sıfatını müfred müennes olarak da alır.

2. CÜMLE OLAN SIFATLAR: Üçe ayrılır: 1- İsim cümlesi olan sıfatlar, 2- Fiil cümlesi olan sıfatlar, 3- Şibh-i cümle olan sıfatlar. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)

اَنْجَيْنَا  fiili, sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir. İf’al babındadır. Sülâsîsi  نجو ’dir.

İf’al babı fiill, tadiye (geçişlilik) kesret, haynunet (zamanı gelmesi), sayruret, izale, zamana ve mekâna duhul, temkin (imkân sağlamak), vicdan (bir vasıf üzere bulmak) mutavaat (tef’il babının dönüşlülüğü), tariz (arz etmek, maruz bırakmak) manaları katar.

فَاَنْجَيْنَاهُ وَمَنْ مَعَهُ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِۚ

Ayet  فَ  atıf harfi ile 117. ayetteki …قال ربّ  cümlesine atfedilmiştir. Müspet mazi fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Mazi fiil sebata, temekkün ve istikrara işaret eder. (Hâlidî, Vakafat, S.107) 

Fiil azamet zamirine isnadla, tazim edilmiştir.

فَاَنْجَيْنَاهُ  fiilindeki mef’ûle matuf olan müşterek ismi mevsûl  مَنْ ’in sılası mahzuftur.  مَعَهُ  ve فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِۚ  car mecrurları, mahzuf sılaya mütealliktir. Sıla cümlesinin hazfi, îcâz-ı hazif sanatıdır.

الْمَشْحُونِۚ (Dopdolu),  الْفُلْكِ  için sıfattır. Sıfat, mevsûfunun sahip olduğu bir özelliğe işaret etmek için yapılan tetmim ıtnâbı sanatıdır.

Keşşâf sahibi şöyle der:  الْفُلْكِ  kelimesi, gemi anlamında olup çoğulu da  الْفُلْكِ ’dür. (Fahreddin er-Râzî)

الْمَشْحُونِۚ  Dopdolu demektir, "Dolu olmak" ise geminin insanlarla, canlılarla ve başka şeylerle dolup taşmasıdır. Burada   فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِۚ  lâfzında  الْفُلْكِ  (Gemi) müennes gelmemiştir, çünkü burada bu lâfız çoğul değil, tekildir. (Kurtubî)

اَنْجَيَ  fiili  اِفعال  babından olup zorluktan ve sıkıntıdan kurtarma konusunda hızlı olunması gereken durumlarda kullanılır. Aynı kökten türeyen  نَجَّي  fiili ise  تفعيل  babındandır ve çoğunlukla kurtarma fiilinde bir müddet bekleme ve ona zaman tanımanın söz konusu olduğu yerlerde kullanılır. (Fâdıl Sâlih Sâmerrâî, Kur’an Kelimelerinin Sırlı Dünyası, s. 113)