اَفَبِعَذَابِنَا يَسْتَعْجِلُونَ

Hemze istifhâm harfidir.  فَ  atıf harfidir.  بِعَذَابِنَا  car mecruru  يَسْتَعْجِلُونَ  fiiline mütealliktir. Muttasıl zamir  نَا  muzâfun ileyh olarak mahallen mecrurdur. 

يَسْتَعْجِلُونَ  mukadder istînâf cümlesine matuftur. Takdiri; أيغفلون عن حالهم من طلب الإنظار (İnzar taleplerinden gafil midirler?) şeklindedir.

يَسْتَعْجِلُونَ  fiili  نَ ‘un sübutuyla merfû muzari fiildir. Zamir olan çoğul و ‘ı fail olarak mahallen merfûdur. 

يَسْتَعْجِلُونَ  fiili, sülâsî mücerrede üç harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir. İstif’âl babındadır. Sülâsîsi  عجل ’dir.

Bu bab fiile talep, tehavvül, vicdan, mutavaat, ittihaz ve itikat gibi anlamlar katar.

اَفَبِعَذَابِنَا يَسْتَعْجِلُونَ

Ayet, mukadder istînâfa  فَ  ile atfedilmiştir. Takdiri şöyle olabilir; …أيغفلون عن حالهم من طلب الإنظار (İnzar taleplerinden gafil midirler?) 

İstifham harfi hemze tevbih manasındadır. Müspet muzari fiil sıygasındaki cümle, istifham üslubunda talebî inşâî isnaddır. İstifham üslubunda gelmiş olmasına rağmen kınama, tahkir, taaccüb ve azarlama manası murad edildiği için mecaz-ı mürsel mürekkebdir. Ayrıca mütekellimin Allah Teâlâ olması sebebiyle cümlede tecâhül-i ârif sanatı vardır.

Cümlede takdim-tehir sanatı vardır. Car mecrur  بِعَذَابِنَا , amili olan  يَسْتَعْجِلُونَ ’ye takdim edilmiştir. Bu takdim azaba dikkat çekip, korkutma amaçlıdır. Azabın azamet zamirine izafesi de bu etkiyi artırmaktadır. (Âşûr)

Veciz anlatım kastıyla gelen  بِعَذَابِنَا  izafeti, Allah Teâlâya ait zamire muzâf olan  عَذَابِ  için tazim ifade eder.

Takdim edilmesi hem fasılaya riayet hem de inzar makamında önemi sebebiyledir. (Âşûr)