Vahyin temel amacı insanlara inanç ve yaşayış konularında doğruyu ve yanlışı, faydalıyı ve zararlıyı göstererek onları aydınlatmak olduğu için âyette Kur’an-ı Kerîm “uyarıcı kitap” (zikir) diye anılmıştır. Bu kullanımı sebebiyle Kur’an’ın isimlerinden biri olarak gösterilen zikir kelimesi, “değerli hâtıra” anlamına da gelir. Kur’an, ona inanan ve yolundan giden ilk neslin dilleri, inançları, erdemli yaşayışları ve mücadeleleriyle saygın bir topluluk olarak daima yâdedilmelerine vesile olacağı için bu isimle anılmıştır. “Çok değerli” diye çevirdiğimiz âyet metnindeki azîz kelimesi “güçlü” anlamına da gelir. Esasen Kur’an’ın değerli oluşu, Allah kelâmı olup O’nun katından gelmesinden, ayrıca 42. âyette de belirtildiği gibi kesinlikle asılsız ve faydasız bir unsur içermemesinden, yani baştan sona gerçeği ihtiva etmesinden; nihayet bu nitelikleri sayesinde onun özüne ve mesajına aykırı bütün inanç ve ideolojilere karşı galip çıkmasından ileri gelir. Bu böyledir, çünkü Kur’an, “hikmet sahibi, övgüye lâyık olan Allah katından indirilmiştir”; hikmet sahibi olandan da ancak hikmete uygun olan, yani mutlak doğru ve mutlak yararlı olan sözler iner.

“Ne başlangıcında ne de sonrasında ona asılsız bir şey girebilir” cümlesi genellikle, Hz. Peygamber ve Kur’an’ı ona indiren Cebrâil de dahil olmak üzere hiç kimsenin onda herhangi bir eksiklik veya fazlalık meydana getiremeyeceği anlamına gelecek ifadelerle yorumlanmıştır.

لَا يَأْت۪يهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِه۪ۜ

لَا يَأْت۪يهِ الْبَاطِلُ  cümlesi  كِتَابٌ ‘un sıfatı olarak mahallen merfûdur.

Nekre isimden sonra gelen cümle veya şibh-i cümle sıfat olur. Marife isimden sonra gelen cümle veya şibh-i cümle hal olur. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)

Fiil cümlesidir. لَا  nefy harfi olup olumsuzluk manasındadır. يَأْت۪يهِ  fiili  ي  üzere mukadder damme ile merfû muzari fiildir. Muttasıl zamir  هِ  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubdur. الْبَاطِلُ  fail olup lafzen merfûdur. 

مِنْ بَيْنِ  car mecruru  يَأْت۪يهِ  fiiline mütealliktir. يَدَيْهِ  muzâfun ileyh olup, müsenna olduğu için cer alameti  ي’ dir. Muttasıl zamir  ه۪  muzâfun ileyh olarak mahallen mecrurdur.

لَا  zaid harftir. لَا  nefy harfinin tekrarı olumsuzluğu tekid içindir.  مِنْ خَلْفِه۪  car mecruru atıf harfi  وَ ‘la makabline matuftur.

 تَنْز۪يلٌ مِنْ حَك۪يمٍ حَم۪يدٍ

İsim cümlesidir. تَنْز۪يلٌ  haber olup lafzen merfûdur. Mübteda mahzuftur. Takdiri, هو ‘(O)dir.

مِنْ حَك۪يمٍ  car mecruru  تَنْز۪يلٌ ‘ne mütealliktir.  حَم۪يدٍ  kelimesi  حَك۪يمٍ ‘in sıfatı olup lafzen merfûdur.  

Varlıkları niteleyen kelimelere sıfat denir. Arapça’da sıfatın asıl adı na’t ( النَّعَتُ )dır. Sıfatın nitelediği isme de men’ut ( المَنْعُوتُ ) denir. Bir ismi doğrudan niteleyen sıfata hakiki sıfat, dolaylı olarak niteleyen sıfata da sebebi sıfat denir.

Sıfat ile mevsuftan oluşan tamlamaya sıfat tamlaması denir. Sıfat tek kelime (isim), cümle ve şibh-i cümle olabilir. Ve sıfat birden fazla gelebilir.

Sıfat mevsûfuna: cinsiyet, adet, marifelik - nekrelik ve îrab bakımından uyar.

Sıfat iki kısma ayrılır: 1. Hakiki sıfat  2. Sebebi sıfat

Hakiki sıfat: 1- Müfred olan sıfatlar  2- Cümle olan sıfatlar olmak üzere ikiye ayrılır.

1. Müfred olan sıfatlar : Müfred olan sıfatlar genellikle ism-i fail, ism-i mef’ûl, mübalağalı ism-i fail, sıfat-ı müşebbehe, ism-i tafdil, masdar, ism-i mensub ve sayı isimleri şeklinde gelir.

Gayrı akil (akılsız çoğullar) mevsûf olarak geldiğinde sıfatını müfred müennes olarak da alır.

2. Cümle olan sıfatlar: 1- İsim cümlesi olan sıfatlar, 2- Fiil cümlesi olan sıfatlar, 3- Şibh-i cümle olan sıfatlar. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)

لَا يَأْت۪يهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِه۪ۜ 

Ayet, önceki ayetteki  كِتَابٌ için  sıfattır. Sıfat, tabi olduğu kelimenin sahip olduğu bir özelliğe işaret etmek için yapılan ıtnâb sanatıdır.

Muzari fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelam formunda gelmesi, cümleye hükmü takviye, hudûs, istimrar ve teceddüt anlamları katmıştır. Ayrıca muzari fiilde muhatabın muhayyilesini (hayal gücünü) harekete geçirerek dikkatini artıran tecessüm özelliği vardır.

Muzari fiilin geldiği hallerde çoğunlukla bu gaye mevcuttur. Muzari fiilin kullanımıyla sahne muhatabın gözünde sanki o anda canlanır. Bu da insanı etkiler. (Fatma Serap Karamollaoğlu, Kur'an Işığında Belâgat Dersleri Meânî İlmi)

الْبَاطِلُ ‘nun  يَأْت۪ي  fiiline isnadı, aklî mecazdır.

مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ (önlerindekiler) -  مِنْ خَلْفِه۪ (arkalarındakiler) kelimeleri arasında tıbâk-ı hafî sanatı vardır.

Birbirine tezat nedeniyle atfedilmiş olan car mecrurlar,  لَا يَأْت۪يهِ  fiiline mütealliktir.

خَلْفِ - بَيْنِ  kelimeleri arasında mürâât-ı nazîr vardır. Nefy harfi  لَا ’nın tekrarı olumsuzluğu tekid etmek içindir.

إتيان الْبَاطِلُ  ifadesinde istiare vardır. Bu konuda pek çok söz söylenmiştir. Bazıları şöyledir: Bununla kastedilen, bu kitaba (Kur’an’a) ondan önce geçmiş ve ondan sonra gelecek sözlerden hiçbir şeyin benzemez olmasıdır. Çünkü önceki kelamlardan veya sonraki sözlerden bir şey ona benzeseydi, onun mucizeliğini iptal etmiş, hüccetliğine halel getirmiş olurdu. Neticede ona anılan iki yönden, ya önünden ya da ardından batıl gelmiş olurdu. 

Kimileri de şöyle demiştir: Bunun manası; çelişme durumuna bağlı olarak ne hakikat yoluyla ne de müşakele yoluyla oluşacak şüphenin ona hiçbir şekilde gelip bulaşması söz konusu olamaz. Çünkü o, hiçbir şüphenin kendisine bulaşmadığı, hiçbir batılın kendisine erişmediği halis pak bir kitaptır. (Şerîf er-Râdî, Kur’an Mecazları) 

Ayette geçen: لَا يَأْت۪يهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِه۪ [Ona bâtıl ne önünden ne de arkasından sokulabilir.]  ifadesindeki الْبَاطِلُ (Batıl)’dan maksat, Said b. Cübeyr'e göre: "Dinin yasakladığı kötü şeylerdir. Katade'ye göre ise İblistir. Yani şeytan Kur'ana yaklaşarak ne ondaki hakikati eskitebilir ne de ona dışarıdan bir şey sokuşturabilir. (Taberî)

تَنْز۪يلٌ مِنْ حَك۪يمٍ حَم۪يدٍ

Ayetin son cümlesi ta’liliyye olarak gelmiştir. Fasıl sebebi, şibh-i kemâl-i ittisâldir.  Cümlede îcâz-ı hazif sanatı vardır.  تَنْز۪يلٌ , takdiri  هو  olan mahzuf mübtedanın haberidir.   

مِنْ حَك۪يمٍ  car mecruru, تَنْز۪يلٌ ’ya mütealliktir.

حَم۪يدٍ  kelimesi  حَك۪يمٍ  için sıfattır. Sıfat, tabi olduğu kelimenin sahip olduğu bir özelliğe işaret etmek için yapılan ıtnâb sanatıdır.