ثُمَّ يُع۪يدُكُمْ ف۪يهَا وَيُخْرِجُكُمْ اِخْرَاجاً

ثُمَّ  tertip ve terahi ifade eden atıf harfidir.  ثُمَّ  edatı mertebe açısından terahi manasınadır. Yani; aralıklarla, zaman içinde serpiştirilerek peyderpey olabilecek durumları bildirmektedir. 

Fiil cümlesidir.  يُع۪يدُكُمْ  damme ile merfû muzari fiildir. Faili müstetir olup takdiri هو ‘dir. Muttasıl zamir  كُمْ  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubdur. ف۪يهَا  car mecruru  يُع۪يدُكُمْ  fiiline mütealliktir.  يُخْرِجُكُمْ  cümlesi atıf harfi وَ ‘la  يُع۪يدُكُمْ ‘e matuftur. 

يُخْرِجُكُمْ  damme ile merfû muzari fiildir. Faili müstetir olup takdiri هو ‘dir. Muttasıl zamir  كُمْ  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubdur.  اِخْرَاجاً  mef’ûlü mutlak olup fetha ile mansubdur. 

يُع۪يدُكُمْ  fiili sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir. Fiil if’âl babındandır. Sülâsîsi  عود ’dir. 

يُخْرِجُكُمْ  fiili sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir. Fiil if’âl babındandır. Sülâsîsi  خرج ‘dir.

إِفْعَال  babı fiile tadiye (geçişlilik) kesret, haynunet (zamanı gelmesi), sayruret, izale, zamana ve mekâna duhul, temkin (imkân sağlamak), vicdan (bir vasıf üzere bulmak) mutavaat (tef’il babının dönüşlülüğü), tariz (arz etmek, maruz bırakmak) manaları katar. Bazan da fiilin mücerret manasını ifade eder. 

ثُمَّ يُع۪يدُكُمْ ف۪يهَا وَيُخْرِجُكُمْ اِخْرَاجاً

Ayet, tertip ve terahi ifade eden  ثُمَّ  ile önceki ayetteki cümlenin haberine atfedilmiştir. Atıf sebebi hükümde ortaklıktır. Cümleler arasında manen ve lafzen mutabakat mevcuttur.

Müspet muzari fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır. 

Muzari fiil tecessüm özelliği sayesinde muhatabın muhayyilesini harekete geçirerek olayı daha iyi anlamasını sağlar.

Muzari fiilin geldiği hallerde çoğunlukla bu gaye mevcuttur. Muzari fiilin kullanımıyla sahne muhatabın gözünde sanki o anda canlanır. Bu da insanı etkiler. (Fatma Serap Karamollaoğlu, Kur'an Işığında Belâgat Dersleri Meânî İlmi)

ف۪يهَا  car mecruru  يُع۪يدُكُمْ  fiiline mütealliktir.

Aynı üsluptaki  وَيُخْرِجُكُمْ اِخْرَاجاً  cümlesi, atıf harfi  وَ ’la makabline atfedilmiştir. Atıf sebebi tezattır.

Müspet muzari fiil sıygasında faide-i haber talebî kelamdır. Cümle mef’ûlü mutlakla tekid edilmiştir.

اِخْرَاجاً - يُخْرِجُكُمْ  kelimeleri arasında cinas-ı iştikak ve reddü’l-acüz ale’s-sadr sanatları vardır.

ثُمَّ يُع۪يدُكُمْ ف۪يهَا  cümlesiyle, وَيُخْرِجُكُمْ اِخْرَاجاً  cümlesi arasında mukabele sanatı vardır.

يُع۪يدُكُمْ (sizi iade eder) - يُخْرِجُكُمْ (sizi çıkarır) kelimeleri arasında tıbâk-ı hafî sanatı vardır.

“Sonra” kabirlere girmenizle “sizi yine oraya” (yere, toprağa) “döndürecek ve” kıyamet günü “sizi bir çıkarışla çıkaracak.” “Çıkaracak” اِخْرَاجاً (bir çıkarışla) masdarıyla tekid etmiş ve sanki “sizi gerçekten çıkaracak, bunda asla şüphe yok” demek istemiştir. (Keşşâf, Âşûr)

Hak Teâlâ'nın "Sonra sizi yine onun içine döndürecek" ifadesi, Kur'an'da alışılagelen "Allah sizi ilkin yaratmaya kadir olunca, yeniden diriltmeye de kadir olur" prensibine bir işarettir.

Hak Teâlâ'nın, وَيُخْرِجُكُمْ اِخْرَاجاً  [Sizi yeni bir çıkarışla çıkaracak]  ifadesini, mef’ûlu mutlakla tekdd etmiş, dolayısıyla da sanki, "Allah sizi, hiç şüphe yok ki kesinlikle yeniden çıkaracak" demek istemiştir. (Fahreddin er-Râzî)

”Geri çevirme" ile ”tekrar çıkarma" nın arası, ‘sonra’ anlamındaki  ثُمَّ  kelimesi ile değil, وَ harfi ile bağlanmıştır. Buna sebep, kabirdeki iade ile, çıkarmanın tek şey olduğuna işaret etmektir. Bunlardan bir kısmının mutlaka gerçekleşip, bir kısmının gerçekleşmemesi düşünülemez. (Ruhu’l Beyan)