Kur'ân Seferberliği - Birlikte Kur'ân Seferberliğine Çıkıyoruz!

Müddessir Sûresi 47. Ayet

حَتّٰٓى اَتٰينَا الْيَق۪ينُۜ

“Nihayet ölüm bize gelip çattı.”

Sıra	Kelime	Anlamı	Kökü
1	حَتَّىٰ	nihayet
2	أَتَانَا	bize gelip çattı	ا ت ي
3	الْيَقِينُ	ölüm	ي ق ن

Bu kümedeki âyetlerde iman veya inkâr konusunda yapılan tercihin sonuçları anlatılmakta, kişinin tercihine göre cennetteki nimetlere kavuşacağı veya cehennemdeki azaba sürükleneceği bildirilmektedir. 38. âyetle her nefsin yaptıklarına karşılık rehin olarak tutulması, sorumluluğun ferdî olduğunu, her insanın dünyadaki iman ve itaatine göre hesap gününde ödül veya ceza alacağını, geleceğinin yani kendini rehin olmaktan kurtarmanın buna bağlı olduğunu ifade eder. Kısacası insana ebedî kurtuluşu sağlayacak olan da onu ebedî felâkete götürecek olan da benimsediği inancın doğruluğu veya yanlışlığı, amellerinin ilâhî iradeye uygun veya aykırı oluşudur. İnancı bâtıl, ameli bozuk olanı en yakınları bile kurtaramaz; nitekim Hz. Nûh öz oğlunu, Hz. İbrâhim öz babasını kurtaramamıştır (bk. Hûd 11/45-46; Tevbe 9/114). “Hakkın ve erdemin tarafında olanlar…” diye çevirdiğimiz ashâbü’l-yemîn tamlamasındaki ashap “topluluk, arkadaşlar, taraftarlar”, yemîn ise hem “sağ taraf” hem de mecazî olarak “doğru, gerçek, güç” anlamlarında kullanılır. Bu deyimi kısaca “sağcılar” şeklinde çevirenler bulunmakla birlikte, “sağcılar” kelimesi günümüzde daha çok siyasal veya ideolojik anlamlar içeren bir terim olarak kullanıldığından bu çeviriyi Kur’an’ın kastettiği anlam ve amaca uygun bulmuyoruz. Zira ashâbü’l-yemîn Kur’an’da genellikle iman ve amelleriyle gerçeğin ve erdemin tarafında olanları ifade eder. Müfessirler bu deyimi, “âhirette amel defterleri sağ taraflarından verilenler, müminler, müslümanların çocukları, melekler, Hz. Âdem’in sağ tarafında bulunanlar, dünyada hayırlı işler yapanlar, dürüst, erdemli ve kutsanmış kimseler” gibi farklı şekillerde yorumlamışlardır (Râzî, XXX, 210; İbn Âşûr, XXIX, 325; Esed, III, 1208). Bize göre burada söz konusu olanlar, Allah’ın iradesine uygun bir inanç ve amel çizgisi benimseyip hayat boyunca bu çizgide sebat eden müminlerdir. Nitekim 43-47. âyetlerde sıralanan günahkârların özellikleri, bir bakıma ashâbül-yemîn deyimiyle ne kastedildiğine de işaret etmektedir. Buna göre ashâbül-yemîn hayatlarının sonuna kadar namazlarını kılar, yoksulu doyurur, bâtıla dalanlardan uzak durur, ceza gününe inanırlar. Buradaki namaz Allah’a iman ve itaati, yoksulu doyurma yaratılmışlara şefkat ve merhameti, imkânları olmayanlarla paylaşmayı; bâtıla dalanlardan uzak olma, daima hakka inanma, hak ölçülerine göre yaşama, hakkı ve haklıyı destekleme, haksızın karşısında olmayı; ceza gününe inanma ise hayatının bütün anlarında, her türlü karar, tercih ve eylemlerini Allah’ın huzurunda sorguya çekilip bunların tek tek hesabını vereceğini bilerek yaşamayı ifade eder.

حَتّٰٓى اَتٰينَا الْيَق۪ينُۜ

حَتّٰى gaye bildiren cer harfidir. Önceki ayetteki نُكَذِّبُ fiilini gizli اَنْ ’le nasb ederek anlamını masdara çevirmiştir. اَنْ ve masdar-ı müevvel, cer mahallinde geçen dört amile mütealliktir.

حَتّٰٓى edatı üç şekilde kullanılabilir: Harf-i cer olarak, başlangıç edatı olarak ve atıf edatı olarak. Burada ibtida (başlangıç) edatı olarak kullanılmıştır. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)

اَتٰينَا elif üzere mukadder fetha ile mebni mazi fiildir. Mütekellim zamiri نَا fail olarak mahallen merfûdur. الْيَق۪ينُۜ mef’ûlun bih olup fetha ile mansubdur.

حَتّٰٓى اَتٰينَا الْيَق۪ينُۜ

Ayet mücrimlerin sözlerinin devamıdır. Gaye bildiren cer harfi حَتّٰٓى ve akabindeki اَتٰينَا الْيَق۪ينُۜ , gizli أن ’le masdar tevilindedir. Mazi fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır. Masdar-ı müevvel, mekulü’l-kavlde belirtilen dört amelin ( عدم الصلاة ، عدم الإطعام ، الخوض، التكذيب) manasına mütealliktir.

الْيَق۪ينُ , ölüm manasında istiaredir.

اَتٰينَا fiili الْيَق۪ينُۜ ‘ya isnad edilmiştir. Bu ifadede istiare vardır. Canlılara mahsus olan gelme fiili ölüme nispet edilerek, cansız olan, iradesi olan bir canlı yerinde kullanılmıştır.

Cehennemde olanların, ölüm gelinceye kadar olan hallerinin sayılması taksim sanatıdır.

Nihayet bize ölüm geldi. Ölüm, الْيَق۪ينُۜ kelimesi ile ifade edilmiştir. Çünkü o, geleceğinde hiç şüphe olmayan kesin bir şeydir. Eğer: ”Onların her biri, bu dört şeyin hepsiyle mi cehenneme girdi, yoksa bir kısmı bazısıyla, bir kısmı diğer bazısıyla mı girdi? Hangisini söylemek istiyorlar?" denirse, ben şöyle derim: ”Keşşâf’ta da belirtildiği üzere, her ikisi de muhtemeldir." Bu söz, onların cehennemde kalışlarının, bu rezalet ve kepazelikleri sebebiyle olduğuna işaret etmektedir. (Rûhu’l Beyân)

Ayetin Sayfasına Git (575) Müddessir Sûresine Git