وَالسَّمَٓاءِ وَالطَّارِقِۙ
وَالسَّمَٓاءِ وَالطَّارِقِۙ
وَ harf-i cer olup, kasem harfidir. وَالسَّمَٓاءِ car mecruru mahzuf fiile mütealliktir. Takdiri, أقسم (Yemin ederim) şeklindedir. الطَّارِقِۙ atıf harfi وَ ‘la makabline matuftur.
الطَّارِقِۙ kelimesi, sülâsi mücerredi طرق olan fiilin ism-i failidir.
İsm-i fail; eylemi yapan ve gerçekleştiren demektir. Geçici olarak o sıfatı yüklenen isimdir. İsm-i fail; hem varlığa (zata) hem de onun sıfatına delalet eden kelimelerdir. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)
وَالسَّمَٓاءِ وَالطَّارِقِۙ
Sure, berâat-i istihlâl sanatına uygun olarak, surenin konusuyla alakalı bir cümleyle başlamıştır. Böylece kelamın maksadına işaret edilmiştir. Ayrıca cümle, hüsn-i ibtidâ sanatının güzel bir örneğidir.
Kelama en güzel giriş şekillerinden biri de kelamın konusuyla alakalı bir şeyle başlamaktır. Böylece kelamın maksadına işaret edilmiş olur. Surenin bu ilk ayeti berâat-i istihlâl sanatının güzel bir örneğidir. (Fatma Serap Karamollaoğlu, Kur’an Işığında Belâgat Dersleri Bedî’ İlmi)
Surenin ilk ayeti ibtidaiyye olarak gelmiştir. وَ , kasem harfidir. Ayette, îcâz-ı hazif sanatı vardır. Muksemun bih olan وَالسَّمَٓاءِ car mecruru, takdiri اقسم (Yemin ederim) olan mahzuf fiile mütealliktir. Muksemun aleyh olan kasemin cevabı, 4. ayette gelmiştir.
السَّمَٓاءِ ve الطَّارِقِۙ kelimeleri arasında mürâât-ı nazîr sanatı vardır.
Kur’an-ı Kerîm’de onyedi surenin başında ve sure içlerinde, Allah’ın zatına, fiillerine ve mahlukatına yemin edilmektedir.
Kur’an’da yemin edilen varlığın önemine dikkatleri çekmek, muhatabın tereddüt etmesi veya inkârcı olması gibi durumlarda Allah’ın kendi zatına, Kur’ân’a, meleklere, güneş, ay, yıldız, zaman, gece, gündüz, incir ve zeytin gibi nesnelere yemin edilmiştir.
Bu sure on yedi ayet olup Mekkîdir ve mebde (ilk yaratılış) ve mead (ahiret) bilgilerini öğrenmeye teşvik eden bir suredir. (Fahreddin er-Râzî)
[Yemin olsun o göğe ve Târık'a.] Aslında الطَّارِقِۙ , geceleyin gelip kapıyı çalana denir. Mâverdî şöyle dedi: الطَّارِقِۙ 'ın aslı vurmaktır. Kendisiyle demire vurulduğu için çekice مِطْرِقَ denir. Geceleyin yola çıkana da genellikle kapı çalma ihtiyacı duyduğu için طَّارِقِۙ denir. Buradaki طَّارِقِۙ 'tan maksat, geceleyin ortaya çıkan yıldızdır. Râğıp el-Isfahanî dedi ki: ”Yıldıza طَّارِقِۙ denmesi, sırf geceleyin gözükmesinden dolayıdır." (Rûhu’l Beyân)
Yeminin faydası, yemin edilen şeyin önemine dikkati çekerek verilen haberi desteklemektir. Burada iki şeye yemin olunuyor. Birisi gök, birisi de târıktır.
الطَّارِقِۙ , aslında طرق kökünden ism-i faildir. طرق , bir ses işitilecek şekilde şiddetle vurmak, çarpmaktır. Bu asıl manasından genişletilerek bunun gerektirdiği birçok manada kullanılmıştır. ‘Çekiç’ ve ‘çomak’ manasına مِطْرَقَ bu köktendir. Yol manasına gelen طريق da bundan türetilmiştir. Zira yolcular ona ayak vururlar. Buna göre طريق , esasen ‘tokmak vurur gibi şiddetle vuran’ demek olduğu halde sonra ayak vurmak, yol tepmek manasıyla lügat örfünde yola giden yolcuya isim olmuş ve bu manada yaygın şekilde kullanılarak hakikat olmuştur. Sonra ‘gece gelen’ manasında özelleşmiştir ki geceleyin gelip kapı çalan veya gönül hoplatan ziyaretçi manasını ifade eder. Mastarı طَرْق ve طُرُق ‘tur. Sonra bu manadan genişletilerek her ne olursa olsun geceleyin ortaya çıkıp göze, gönüle çarpan her şeye, hatta hayalî görüntülere dahi طارق denilmiştir. (Elmalılı)
Bazıları ise târık kelimesinin 1960'larda keşfedilen nötron yıldızlarını (pulsar) anlattığını ileri sürmüş ve o şekilde tercüme etmişlerdir.