Beled Sûresi 6. Ayet

يَقُولُ اَهْلَكْتُ مَالاً لُبَداًۜ  ...

“Yığınla mal harcadım” diyor.
 
Sıra Kelime Anlamı Kökü
1 يَقُولُ diyor ق و ل
2 أَهْلَكْتُ ben telef ettim ه ل ك
3 مَالًا mal م و ل
4 لُبَدًا birçok ل ب د
 

Tefsirlerde verilen bilgilere göre bu âyetler, malına mülküne güvenerek kendilerini yenilmez zanneden Mekke’nin şımarık ileri gelenleri hakkında inmiştir. Onlar, Hz. Peygamber’i de mutlaka yeneceklerini düşünüyorlardı. 6. âyetle ilgili bir yoruma göre kimileri de Hz. Peygamber’i başarısız kılma uğruna harcadıkları onca mala üzülüyorlardı. 7. âyette Yüce Allah’ın böylelerinin hangi maksatlarla mal harcadıklarını gayet iyi bildiği hatırlatılmaktadır.

 


Kaynak :  Kur'an Yolu Tefsiri Cilt:5 Sayfa:626
 

يَقُولُ اَهْلَكْتُ مَالاً لُبَداًۜ

 

Fiil cümlesidir. يَقُولُ  damme ile merfû muzari fiildir. Faili müstetir olup takdiri هو ‘dir.  Mekulü’l-kavli,  اَهْلَكْتُ مَالاً لُبَداً ‘dir.  يَقُولُ  fiilinin mef’ûlun bihi olarak mahallen mansubdur.  اَهْلَكْتُ  sükun üzere mebni mazi fiildir. Mütekellim zamir  تُ  fail olarak mahallen merfûdur. مَالاً  mef’ûlun bih olup fetha ile mansubdur.  لُبَداً  kelimesi  مَالاً ‘nin sıfatı olup fetha ile mansubdur. 

اَهْلَكْتُ  fiili sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir. Fiil if’âl babındandır. Sülâsîsi  هلك ’dir.

İf’al babı fiile tadiye (geçişlilik), kesret, haynunet (zamanı gelmesi), sayruret, izale, zamana ve mekâna duhul, temkin (imkân sağlamak), vicdan (bir vasıf üzere bulmak), mutavaat (tef’il babının dönüşlülüğü), tariz (arz etmek, maruz bırakmak) manaları katar. Bazen de fiilin mücerret manasını ifade eder.

 

يَقُولُ اَهْلَكْتُ مَالاً لُبَداًۜ


Ayet istînâfiye olarak fasılla gelmiştir. Müspet muzari fiil sıygasında gelerek teceddüt, istimrar ve tecessüm ifade eden cümle, faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Muzari fiil teceddüt, istimrar ve tecessüm ifade etmiştir. Muzari fiil tecessüm özelliği sayesinde muhatabın muhayyilesini harekete geçirerek olayı daha iyi anlamasını sağlar. Muzari fiilin geldiği hallerde çoğunlukla bu gaye mevcuttur. Muzari fiilin kullanımıyla sahne muhatabın gözünde sanki o anda canlanır. Bu da insanı etkiler. (Fatma Serap Karamollaoğlu, Kur'an Işığında Belâgat Dersleri Meânî İlmi) 

يَقُولُ  fiilinin mekulü’l-kavli olan  اَهْلَكْتُ مَالاً لُبَداً  cümlesi, müspet mazi fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır. 

Mazi fiil sebata, temekkün ve istikrara işaret eder. (Hâlidî, Vakafât, S.107)

Mekulü’l-kavl, önceki ayette bahsi geçen şahsın sözleridir.

مَالاً  kelimesi  اَهْلَكْتُ  fiilinin mef’ûlüdür. Kelimedeki nekrelik, kesret ve nev ifade eder.

مَالاً  için sıfat olan  لُبَداً , mevsûfunun sahip olduğu bir özelliğe işaret etmek için yapılan tetmim ıtnâbı sanatıdır.

[Der o vakitte ben yığın yığın mal telef ettim.] Çok mal harcadım, bu da  تلبد الشيء  deyiminden gelir ki, bir şey birikmiştir. Maksat gösteriş ve övünmek için ya da Resulullah (sav) 'e düşmanlık uğruna harcadığı maldır. (Beyzâvî)