Başka sûrelerde örnekleri görüldüğü gibi burada da geçmiş bir kavmin hikâyesinden konuyla ilgili bir kesit verilmiştir. 8-10. âyetlerde insanın hayır veya şer yollarından birini seçebileceği, bu imkâna sahip olarak yaratıldığı bildirildikten sonra nihaî kurtuluşun da yıkımın da bu seçime bağlı bulunduğu uyarısı yapılmıştı. İşte 11-15. âyetlerde bu seçimi yanlış yapanlardan bir örnek ve insanlara bir ibret olmak üzere geçmişten bir topluluğun, Semûd kavminin yanlış seçimi ve bu yüzden başlarına gelen büyük felâket hatırlatılmıştır (bilgi için bk. A‘râf 7/73-79; Hûd 11/61-68). Kuşkusuz burada deve kesme olayı tek başına bir felâket sebebi olmayıp, bu felâket, 14. âyette belirtilen “tekzib”in yani Allah’ın elçisi Salih’i peygamber olarak tanımayıp onun bir yalancı olduğunu iddia etmelerinin ve kötülüklerini sürdürmelerinin bir bedelidir. 

فَكَذَّبُوهُ فَعَقَرُوهَاۙۖ 

Fiil cümlesidir.  فَ  atıf harfidir.  كَذَّبُوهُ  damme üzere mebni mazi fiildir. Zamir olan çoğul و ‘ ı fail olarak mahallen merfûdur. Muttasıl zamir  هُ  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubdur. 

عَقَرُوهَا  atıf harfi  ف  ile makabline matuftur.  عَقَرُوهَا  damme üzere mebni mazi fiildir. Zamir olan çoğul و ‘ı fail olarak mahallen merfûdur. Muttasıl zamir  هُ  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubdur.  

كَذَّبُو  fiili  sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir. Fiil tef’il babındandır. Sülâsîsi  كذب ’dir.

Bu bab fiile çokluk (fiilin, failin veya mef‘ûlun çokluğu), bir tarafa yönelme, mef'ûlü herhangi bir vasfa nispet etmek, gidermek, bir terkibi kısaltmak, eylemin belli bir zaman diliminde meydana gelmesi, özneyi fiilin türediği şeye benzetmek, sayruret, isimden fiil türetmek, hazır olmak, bir şeyin aralıklarla tekrarlanması manalarını katar.

 فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ فَسَوّٰيهَاۙۖ

Fiil cümlesidir.  فَ  atıf harfidir.  دَمْدَمَ  fetha üzere mebni mazi fiildir.  عَلَيْهِمْ  car mecruru  دَمْدَمَ  fiiline mütealliktir.  رَبُّهُمْ  fail olup lafzen merfûdur. Muttasıl zamir  هُمْ  muzâfun ileyh olarak mahallen mecrurdur.  بِذَنْبِهِمْ  car mecruru  دَمْدَمَ  fiiline mütealliktir.

سَوّٰيهَا  atıf harfi  فَ  ile makabline matuftur.  سَوّٰيهَا  elif üzere mukadder fetha ile mebni mazi fiildir. Faili müstetir olup takdiri هو ‘dir. Muttasıl zamir  هَا  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubdur.

فَكَذَّبُوهُ فَعَقَرُوهَاۙۖ فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ فَسَوّٰيهَاۙۖ

Ayet takip ifade eden atıf harfi  فَ  ile önceki ayetteki …  فَقَالَ لَهُمْ  cümlesine atfedilmiştir. Atıf sebebi hükümde ortaklıktır. Cümleler arasında manen ve lafzen mutabakat mevcuttur.

Müspet mazi fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Mazi fiil sebata, temekkün ve istikrara işaret eder. (Hâlidî, Vakafât, S.107) 

Aynı üslupta gelen  فَعَقَرُوهَا  ve  فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ  ve  فَسَوّٰيهَاۙۖ  cümleleri atıf harfi  فَ  ile makabline atfedilmiştir. Üç cümlenin de atıf sebebi hükümde ortaklıktır. Cümleler arasında manen ve lafzen mutabakat mevcuttur.  فَ  harfiyle atfedilmeleri olaylar arasında fazla zaman geçmediğine işarettir. 

Müspet mazi fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Ayetteki cümleler mazi sıygada gelerek hudûs, temekkün ve istikrar ifade etmiştir.

Cümlede takdim-tehir sanatı vardır. Car mecrur  عَلَيْهِمْ , durumun onlara has olduğunu vurgulamak için fail olan  رَبُّهُمْ ‘a takdim edilmiştir.

رَبُّهُمْ  izafetinde Rabb isminin inanmayanlara ait zamire muzâf olmasında, Rablerinin onlar üzerindeki ihsan ve faziletleri konusundaki rububiyetini hatırlatmak ve tahkir manası vardır. 

Ayette mütekellim Allah Teala’dır.  رَبُّ  isminde tecrîd sanatı vardır.

دَمْدَمَ  fiiline müteallik  بِذَنْبِهِمْ  car mecruruna dahil olan  بِ  harfi sebebiyyedir. 

Ama onu, bunu yaptıkları takdirde azabın ineceğine dair kendilerini sakındırdığı şey hakkında yalanlamışlardı… Rableri de günahlarıyla günahları sebebiyle onları kırıp geçirdi; azabı, üzerlerine katmanlaştırdı. (Keşşâf)

فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ فَسَوّٰيهَا  [Günahları yüzünden Rableri onları yok etti] ayeti, korkutma ve ürpertme ifade eder. Çünkü, helak etme işini bu kelime ile anlatmak azabın korkunçluğunu gösterir. (Safvetü’t Tefâsir)