وَكَذٰلِكَ اَنْزَلْنَاهُ اٰيَاتٍ بَيِّنَاتٍۙ 

وَ  istînâfiyyedir.  كَ  harf-i cerdir.  مثل  “gibi” demektir. Bu ibare,  اَنْزَلْنَاهُ  fiilinin mef’ûlun bihi olan zamirin haline mütealliktir.  ذٰ  işaret ismi, sükun üzere mebni mahallen mecrur, ism-i mecrurdur.  ل  harfi buud yani uzaklık bildiren harf,  ك  ise muhatab zamiridir. 

اَنْزَلْنَاهُ  sükun üzere mebni mazi fiildir. Mütekellim zamir  نَا  fail olarak mahallen merfûdur. Muttasıl zamir  هُ  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubdur. 

اٰيَاتٍ  kelimesi,  اَنْزَلْنَاهُ  ’deki mef’ûlun bihi olan zamirin hali olup nasb alameti kesradır. Cemi müennes salim kelimeler fetha yerine kesra alırlar. 

بَيِّنَاتٍۙ  kelimesi  اٰيَاتٍ  ’nin sıfatı olup mansubdur. 

Varlıkları niteleyen kelimelere sıfat denir. Arapçada sıfatın asıl adı “na’t (النَّعَتُ)”dır. Sıfatın nitelediği isme de “men’ut (المَنْعُوتُ)” denir. Bir ismi doğrudan niteleyen sıfata hakiki sıfat, dolaylı olarak niteleyen sıfata da sebebi sıfat denir.

Sıfat ile mevsuftan oluşan tamlamaya sıfat tamlaması denir. Sıfat tek kelime (isim), cümle ve şibh-i cümle olabilir. Ve sıfat birden fazla gelebilir. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi) 

اَنْزَلْنَا  fiili,sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir. Fiil if’âl babındandır. Sülâsîsi  نزل  ’dir.

İf’al babı fiile, tadiye (geçişlilik), kesret, haynunet (zamanı gelmesi), sayruret, izale, zamana ve mekâna duhul, temkin (imkân sağlamak), vicdan (bir vasıf üzere bulmak), mutavaat (tef’il babının dönüşlülüğü), tariz (arz etmek, maruz bırakmak) manaları katar. Bazen de fiilin mücerret manasını ifade eder. 

 وَاَنَّ اللّٰهَ يَهْد۪ي مَنْ يُر۪يدُ

وَ  atıf harfidir. İsim cümlesidir.  اَنَّ  tekid harfidir. İsim cümlesinin önüne gelir, ismini nasb haberini ref eder.

اَنَّ  ve masdar-ı müevvel,  اَنْزَلْنَاهُ  ’deki zamire matuf olup mahallen mansubdur.

اللّٰه  lafza-i celâli  اَنَّ  ’nin ismi olup lafzen mansubtur.  يَهْد۪ي  fiili,  اَنَّ  ’nin haberi olarak mahallen merfûdur.

يَهْد۪ي  fiili,  ي  üzere mukadder damme ile merfû muzari fiildir. Faili müstetir olup takdiri  هو  ’dir. Müşterek ism-i mevsûl  مَنْ  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubdur. İsm-i mevsûlun sılası  يُر۪يدُ  ’dur. Îrabdan mahalli yoktur. 

يُر۪يدُ  merfû muzari fiildir. Faili müstetir olup takdiri  هو  ‘dir.

يُر۪يدُ  fiili, sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir. Fiil if’âl babındandır. Sülâsîsi  رود  ’dir.

وَكَذٰلِكَ اَنْزَلْنَاهُ اٰيَاتٍ بَيِّنَاتٍۙ

وَ  istînâfiyyedir.  كَذٰلِكَ, amili  اَنْزَلْنَاهُ  fiili olan mahzuf mef’ûlun mutlaka müteallıktır.

اَنْزَلْنَاهُ اٰيَاتٍ بَيِّنَاتٍ  cümlesi, müspet mazi fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır. 

Mazi fiil sebata, temekkün ve istikrara işaret eder. (Hâlidî, Vakafât, s. 107)

اَنْزَلْنَاهُ  fiilindeki  نَا  azamet zamiridir. Fiilin azamet zamirine isnadı tazim ifade eder.

Allah Teâlâ, Kur'an'da ne zaman kendisinden azamet zamiriyle bahsetse hemen öncesinde veya sonrasında vahdaniyetinin bilinmesi için kendisine ait tekil bir zamir gelir. (Samerrâî,  Beyânî Tefsîr Yolu, c. 2, s. 467)

اٰيَاتٍ  kelimesi haldir. Hal cümleleri, anlamı zenginleştiren ıtnâb sanatıdır.  اٰيَاتٍ ’deki tenvin tefhim ve tazim içindir.

بَيِّنَاتٍ  kelimesi  اٰيَاتٍ  için sıfattır. Sıfat, mevsûfunun sahip olduğu bir özelliğe işaret etmek için yapılan ıtnâb sanatıdır.

وَاَنَّ اللّٰهَ يَهْد۪ي مَنْ يُر۪يدُ

وَ  atıf harfidir. Masdar ve tekid harfi  اَنَّ ’nin dahil olduğu isim cümlesi  وَاَنَّ اللّٰهَ يَهْد۪ي مَنْ يُر۪يدُ, masdar tevilinde,  اَنْزَلْنَاهُ ’deki zamire atfedilmiştir. Faide-i haber inkârî kelamdır. 

Müsnedün ileyhin, bütün esma-i hüsnaya ve kemâl sıfatlara şamil lafza-i celâlle gelmesi, teberrük, telezzüz ve tazim amacına matuftur. 

اَنَّ ’nin haberi olan  يَهْد۪ي  muzari fiil cümlesi olarak gelmiştir.

Cümlede müsnedin muzari fiil cümlesi olarak gelmesi hükmü takviye, hudûs ve teceddüt ifade eder. Muzari fiil tecessüm özelliği sayesinde muhatabın muhayyilesini harekete geçirerek olayı daha iyi anlamasını sağlar.

Muzari fiilin geldiği hallerde çoğunlukla bu gaye mevcuttur. Muzari fiilin kullanımıyla sahne muhatabın gözünde sanki o anda canlanır. Bu da insanı etkiler. (Fatma Serap Karamollaoğlu, Kur'an Işığında Belâgat Dersleri Meânî İlmi)

Mef’ûl konumundaki müşterek ism-i mevsûl  مَنْ ’in sılası olan  يُر۪يدُ, müspet muzari fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır.

يُر۪يدُ  fiilinin mef’ûlu hazf edilmiştir. Takdiri,  يُرِيدُُ هِدَايتُهُ  şeklindedir. Mef’ûlun hazfi îcâz-ı hazif sanatıdır.

اَنْزَلْنَا  fiilinden sonra  اللّٰهَ  lafzı geldiği için iltifat sanatı ve tecrîd vardır.

Ayetin son cümlesi ıtnâb babından olan mesel tarikinde tezyîldir.