اَتَأْتُونَ الذُّكْرَانَ مِنَ الْعَالَم۪ينَۙ
اَتَأْتُونَ الذُّكْرَانَ مِنَ الْعَالَم۪ينَۙ
Hemze istifhâm harfidir. تَأْتُونَ fiili نَ ‘un sübutuyla merfû muzari fiildir. Zamir olan çoğul و ‘ı fail olarak mahallen merfûdur.
الذُّكْرَانَ mef’ûlun bih olup gayri munsariftir. Sonundaki elif ve nun ziyadedir.
Gayri munsarif isimler: Kesra (esre) ve tenvini alamayan isimlerdir. Gayri munsarif isimler esre yerine fetha alırlar. Yani bu isimler ref halinde damme, nasb halinde fetha, cer halinde yine fetha alırlar.
Gayri munsarif “memnu’un mine’s-sarf (اَلْمَمْنُوعُ مِنَ الصَّرفِ)” da denir.
Arapçada kullanılmakla birlikte Arapça kökenli olmayan alem (özel) isimler (yer, ülke, kişi adları vb. gibi isimler) de gayri munsariftir. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)
مِنَ الْعَالَم۪ينَ car mecruru الذُّكْرَانَ ‘nin mahzuf haline müteallik olup cer alameti ي ‘dir. Cemi müzekker salim kelimeler harfle îrablanır.اَتَأْتُونَ الذُّكْرَانَ مِنَ الْعَالَم۪ينَۙ
Ayet, beyânî istînâf olarak fasılla gelmiştir. Fasıl sebebi şibh-i kemâl-i ittisâldir.
İstifham üslubunda talebî inşâî isnaddır. Cümleye dahil olan hemze, inkârî ve takrîrî manadadır. Muzari sıygada gelerek hudûs, istimrar ve tecessüm ifade etmiştir.
İstifham üslubunda gelmiş olmasına rağmen soru anlamı değil de inkâr, taaccüp ve kınama kastı taşıyan cümle, mecaz-ı mürsel mürekkebdir. Ayrıca cümlede tecâhül-i ârif sanatı vardır.
مِنَ الْعَالَم۪ينَۙ car mecruru الذُّكْرَانَ ’nin mahzuf haline mütealliktir.
عَالَم۪ينَ kelimesi ile insanları kastetmektedir; yani -Âdemoğullarının çokluğuna, farklı sınıflardan oluşuyor olmalarına ve kadınları erkeklerinden daha fazla olmasına rağmen- erkeklere mi gidiyorsunuz!? Kadınlar size yetmiyormuş gibi! Ya da kendi dışınızdakilerden erkeklere mi gidiyorsunuz!? Yani ey Lut kavmi! Bu aşırı çirkin eylemle sadece siz, diğer varlıklardan ayrılıyorsunuz! Buna göre الْعَالَم۪ينَۙ , cinsel hayatı olan tüm canlıları ifade eder. (Keşşâf)