Riyazus Salihin, 429 Nolu Hadis

Enes radıyallahu anh’dan rivayet edildiğine göre Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“Gerçek şudur ki kâfir bir iyilik yaptığı zaman, onun karşılığında kendisine dünyalık bir nimet verilir. Mümine gelince, Allah onun iyiliklerini âhirete saklar, dünyada da yaptığı kulluğa göre ona rızık verir.” Müslim, Münâfıkîn 57

Bir rivâyete göre de (Müslim, Münâfıkîn 56) Rasûl-i Ekrem şöyle buyurmuştur:

“Şüphesiz ki Allah, hiçbir mü’minin işlediği iyiliği karşılıksız bırakmaz. Mümin, yaptığı iyilik sebebiyle hem dünyada hem de âhirette mükâfatlandırılır. Kâfire gelince, dünyada Allah için yaptığı iyilikler karşılığında kendisine rızık verilir. Âhirete vardığında ise, kendisiyle mükâfatlandırılacağı herhangi bir hayrı kalmaz.” 

قُلْ لِلَّذ۪ينَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَتُحْشَرُونَ اِلٰى جَهَنَّمَۜ وَبِئْسَ الْمِهَادُ

Fiil cümlesidir. قُلْ  sükun üzere mebni emir fiildir. Faili müstetir olup takdiri  أنت (sen)’dir.  الَّذ۪ينَ  cemi müzekker has ism-i mevsûl,  لِ  harfi ceriyle birlikte  قُلْ  fiiline müteallıktır. İsm-i mevsûlun sılası كَفَرُوا ' dur. İrabtan mahalli yoktur. كَفَرُوا damme üzere mebni mazi fiildir. Zamir olan çoğul و ’ı fail olup mahallen merfûdur.

Mekulü’l-kavl cümlesi  سَتُغْلَبُونَ ’dir. قُلْ  fiilinin mef'ûlun bihi olarak mahallen mansubdur. سَ harfi tekid ifade eden istikbal harfidir. تُغْلَبُونَ  fiili نَ 'un sübutuyla merfû meçhul muzari fiildir. Zamir olan çoğul و ’ı naib-i fail olup mahallen merfûdur.

تُحْشَرُونَ  cümlesi atıf harfi  وَ ’la mekulü’l-kavle matuftur. تُحْشَرُونَ  fiili نَ 'un sübutuyla merfû meçhul muzari fiildir.  Zamir olan çoğul و ’ı naib- fail olup mahallen merfûdur.  اِلٰى جَهَنَّمَ  car mecruru  تُحْشَرُونَ  fiiline mütealliktir. Gayrı munsarif olduğu için cer alameti fethadır.

وَ  istînâfiyyedir. بِئْسَ , zem anlamı taşıyan camid fildir. ٱلۡمِهَادُ  failidir.  بِئْسَ  fiilinin mahsusu mahzuftur. Takdiri;  جهنم  şeklindedir. 

قُلْ لِلَّذ۪ينَ كَفَرُوا  [Nankörce inkâr edenlere] yani Mekke Müşriklerine ‘’de ki: سَتُغْلَبُونَ [Kesinlikle mağlûp edileceksiniz!]’’ ifadesinde Bedir günü kastedilmektedir. Bir görüşe göre bunlar Yahudilerdir. (Keşşâf)

قُلْ لِلَّذ۪ينَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَتُحْشَرُونَ اِلٰى جَهَنَّمَۜ

Ayet  istînafiyye olarak fasılla gelmiştir. Emir üslubunda talebî inşai isnaddır.  قُلْ fiilinin mef’ûlü olan mekulü’l-kavl cümlesi  سَتُغْلَبُونََۜ , müsbet muzari fiil cümlesi formunda faide-i haber  talebî kelamdır. Fiile dahil olan  سَ  harfi tehdit siyakında tekid ifade eder.  

وَ 'la makabline atfedilen  تُحْشَرُونَ  cümlesi, fiil cümlesi formunda faide-i haber ibtidaî kelamdır. 

Has ismi mevsul  لِلَّذ۪ينَ  ‘de kapalı ifade özelliği sebebiyle tevcîh sanatı vardır.

Hezimet yerine galip gelme fiili meçhul gelmiş ve yenilgi ifade edilmiştir. Bunda  vurgu vardır. Meçhul fiillerde mef'ûle dikkat çekilir. 

Burada Bedir Savaşına bir işaret olduğu söylenmiştir. 

وَبِئْسَ الْمِهَادُ

و atıf veya istînâfiyedir. Cümlesi سَتُغْلَبُونَ cümlesine inşânın habere atfedilmesi şeklinde atfedilmiştir. (Âşûr) Cümle gayrı talebî inşâî isnaddır. Zem fiili olan بِئْس ’nin mahsusu, mahzuftur. Bu hazif îcâz-ı hazif sanatıdır. Takdiri  جهنم ‘dir. 

Zem fiili mahsusuyla birlikte tekid ifade eder.  

الْمِهَاد [Yatak] lafzı, tehekkümî istiaredir. Dünyada rahatı, zevki, safayı tercih edip Allah'ın ayetlerini alaya alanlar aynı alay üslubu ile cezalandırılmıştır.  

Bu cümlede cem’ sanatı vardır. Mağlubiyet ve Cehennemde toplanmak yatağa girmekte cem’ edilmiştir. 

9. Ayette benzer bir manada جَامِعُ النَّاس  [insanları toplayıcı] buyurulmuştu. Burada تُحْشَرُون  şeklinde حْشَر  kelimesi ile gelmiştir.  حْشَر  kelimesi içinde bir incitme, canını yakma ve rencide etme olan toplamalar için kullanılır. 

Ayette  جمع  değil de حْشَر  fiilinin kullanılması ayetin anlamıyla uyumu açısından son derece isabetlidir. Bu, bedî’ sanatlardan mürâât-ı nazîrdir.