Nûh peygamber, artık bundan sonra inkârcılar arasından kendisine iman edenlerin çıkmayacağını vahiy yoluyla öğrenince yeryüzünde inkârcılardan hiç kimseyi bırakmamasını Allah Teâlâ’dan niyaz etmiştir. Âyetin devamı Nûh’un kişisel sebeplerden değil, gelecek nesillerin kurtuluşu için böyle bir bedduada bulunduğunu göstermektedir.

اِنَّكَ اِنْ تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبَادَكَ وَلَا يَلِدُٓوا اِلَّا فَاجِراً كَفَّاراً

İsim cümlesidir.  اِنَّ  tekid harfidir. İsim cümlesinin önüne gelir. İsmini nasb haberini ref eder.  كَ  muttasıl zamiri  اِنَّ ’nin ismi olarak mahallen mansubdur. 

اِنْ تَذَرْهُمْ  cümlesi  اِنَّ ’nin haberi olarak mahallen merfûdur.  اِنْ  iki muzari fiili cezm eden şart harfidir. Şart ve cevap cümlesinde şartın vuku bulma ihtimali şüpheli veya zayıfsa kullanılır. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi) 

تَذَرْهُمْ  şart fiili olup sukün ile meczum muzari fiildir. Faili müstetir olup takdiri هو ‘dir. Muttasıl zamir  هُمْ  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubdur. 

فَ  karînesi olmadan gelen  يُضِلُّوا  cümlesi şartın cevabıdır.  يُضِلُّوا  fiili  نَ ‘un hazfıyla meczum muzari fiildir. Zamir olan çoğul و ‘ı fail olarak mahallen merfûdur. 

عِبَادَكَ  mef’ûlun bih olup fetha ile mansubdur. Muttasıl zamir  كَ  muzâfun ileyh olarak mahallen mecrurdur.  لَا يَلِدُٓوا  atıf harfi  وَ ‘la  يُضِلُّوا ‘ya matuftur. لَا  nefy harfi olup olumsuzluk manasındadır.  يَلِدُٓوا  fiili  نَ ‘un hazfıyla meczum muzari fiildir. Zamir olan çoğul و ‘ı fail olarak mahallen merfûdur. 

اِلَّا  hasr edatıdır.  فَاجِراً  mef’ûlun bih olup fetha ile mansubdur.  كَفَّاراً  kelimesi  فَاجِراً ‘ın sıfatı olup fetha ile mansubdur. 

يُضِلُّوا  fiili sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir. Fiil if’âl babındandır. Sülâsîsi  ضلل ’dir.

إِفْعَال  babı fiile, tadiye (geçişlilik) kesret, haynunet (zamanı gelmesi), sayruret, izale, zamana ve mekâna duhul, temkin (imkân sağlamak), vicdan (bir vasıf üzere bulmak) mutavaat (tef’il babının dönüşlülüğü), tariz (arz etmek, maruz bırakmak) manaları katar. Bazan da fiilin mücerret manasını ifade eder.  

فَاجِراً  kelimesi, sülâsi mücerredi فجر  olan fiilin ism-i failidir.

İsm-i fail; eylemi yapan ve gerçekleştiren demektir. Geçici olarak o sıfatı yüklenen isimdir. İsm-i fail; hem varlığa (zata) hem de onun sıfatına delalet eden kelimelerdir. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)

اِنَّكَ اِنْ تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبَادَكَ وَلَا يَلِدُٓوا اِلَّا فَاجِراً كَفَّاراً

Ta’liliyye olarak fasılla gelen cümlenin fasıl sebebi şibh-i kemâl-i ittisâldir. Ta’lil cümleleri ıtnâb sanatı babındandır. 

اِنَّ  ile tekid edilmiş, sübut ve istimrar ifade eden isim cümlesi, faide-i haber inkârî kelamdır.  اِنَّ ‘nin haberi olan  اِنْ تَذَرْهُمْ  cümlesi, şart üslubunda haberî isnaddır. Şart cümlesi olan تَذَرْهُمْ , müspet muzari fiil sıygasında gelmiştir.

فَ  karînesi olmadan gelen cevap cümlesi olan  يُضِلُّوا عِبَادَكَ , müspet muzari fiil sıygasında lâzım-ı faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Şart ve cevap cümlelerinden müteşekkil terkip, şart üslubunda lâzım-ı faide-i haber ibtidaî kelamdır. 

عِبَادَ  kelimesinin, Allah Teâlâ’ya ait zamire muzâf olması, kullar için tazim ve teşrif ifade eder. 

وَلَا يَلِدُٓوا اِلَّا فَاجِراً كَفَّاراً  cümlesi atıf harfi  وَ  ile  şartın cevabına atfedilmiştir. Atıf sebebi hükümde ortaklıktır. Menfî muzari fiil sıygasında lâzım-ı faide-i haber inkârî kelamdır. Nefy harfi  لَا  ve istisna harfi  اِلَّا  ile oluşan kasr, cümleyi tekid etmiş ve cümle olumlu mana kazanmıştır. Kasr, fiille mef’ûlü arasındadır. Kasr-ı sıfat ale’l-mevsûftur.

Yani fail tarafından gerçekleştirilen fiil, başka mef'ûllere değil zikredilen mef'ûle tahsis edilmiştir. O mef'ûlde vaki olan başka fiiller vardır. Kasr-ı mevsûf ale’s-sıfat olması da caizdir. Yani bu durumda fail, mef'ûl üzerinde gerçekleşen fiile tahsis edilmiştir. (Fatma Serap Karamollaoğlu, Kur’an Işığında Belâgat Dersleri Meânî İlmi)

فَاجِراً  için sıfat olan  كَفَّاراً  kelimesi, mübalağalı ism-i fail kalıbı olan sıfat-ı müşebbehe vezninde gelerek mübalağa ifade etmiştir. Bu kalıp bu vasfın mevsûfta sürekli varlığına, sıfatın mevsûfun bir parçası gibi ondan ayrılmayan bir özelliği olduğuna işaret eder. Sıfat, tabi olduğu kelimenin sahip olduğu bir özelliğe işaret etmek için yapılan ıtnâb sanatıdır.

وَلَا يَلِدُٓوا اِلَّا فَاجِراً كَفَّاراً  cümlesinde evveliyet alakasıyla mecaz-ı mürsel sanatı vardır.

كَفَّاراً -  فَاجِراً  kelimeleri arasında mürâât-ı nazîr sanatı vardır. 

Bu ayette Hz. Nuh’un kavmi aleyhine yaptığı bedduanın devamı vardır. Ayetin  وَلَا يَلِدُٓوا اِلَّا فَاجِراً كَفَّاراً  bölümü, Zemahşerî’ye göre “Onlar ahlaksızlık yapacak ve inkar edecek kimseleri doğuracaklar” anlamına gelmektedir. İlerde olacakları durumları ile onları nitelemiştir. (Keşşâf)

Burada alakası “geleceği dikkate almak - evveliyet - i’tibâra mâ yekûnu“ olan bir mecâz-ı mürsel vardır. İ’tibâra mâ yekûnu, alakası bir şeyin gelecekte olacağı haliyle isimlendirilerek kullanılması demektir. (Süleyman Recep Çıbıklı, Söz Sanatları Açısından Meal Problemleri)