Arzın, jeolojik yapısı, atmosferi, su kaynakları vb. imkânları sayesinde canlılar için uygun ortam ve şartlarda yaratılmış olduğuna, ölü beden kalıntılarının da arz içinde tutulduğuna dikkat çekilmekte, böylece dolaylı olarak bunun, aklını işletip ibret nazarıyla görenler için, yeniden dirilme olayından daha şaşırtıcı ve daha büyük bir olay olduğu ima edilmektedir (Şevkânî, V, 414).

اَحْيَٓاءً وَاَمْوَاتاًۙ

اَحْيَٓاءً  kelimesi mef’ûlün bih olup fetha ile mansubdur.  اَمْوَاتاً  atıf harfi  وَ ‘la makabline matuftur.

اَحْيَٓاءً وَاَمْوَاتاًۙ

اَحْيَٓاءً , önceki ayetteki  كِفَاتاًۙ ‘in mef’ûlüdür. Masdar vezninde olması mef’ûle amil olmasına olanak sağlamıştır. اَمْوَاتاًۙ , tezat nedeniyle ilk mef’ûl  اَحْيَٓاءً ‘e atfedilmiştir.

Tenvinli gelişleri tazim, kesret ve nev ifade eder. Bu kelimeler arasında tıbâk-ı îcab ve muvazene sanatları vardır.

اَحْيَٓاءً  ve  اَمْوَاتاًۙ  kelimeleri neden nekre gelmiş, oysa yeryüzü bütün diri ve ölüleri toplamaktadır? dersen şöyle derim: Bu kelimelerin nekre gelmesi, onların büyüklüğünü ifade etmek içindir. Bir bakıma; Sayısız canlıyı ve sınırsız ölüyü toplamaktadır denmektedir. Kaldı ki; insanların dirileri ve ölüleri, dirilerin ve ölülerin tamamı değildir. İfade; yeryüzü sizi; diriler ve ölüler olarak toplar anlamına da geliyor olabilir ki bu durumda zamirin hâli olarak mansub olur; çünkü toprağın ‘sadece insanların toplandığı yer’ olduğu bilinmektedir. (Keşşâf, Âşûr)

اَحْيَٓاءً  ve  اَمْوَاتاً  kelimelerinin nekre olarak getirilmesi yüceltme içindir.Yani; sayılmayacak kadar çok diriyi ve sayıya hasredilemeyecek kadar çok ölüyü topluyor, yığıyor, demektir. (Nesefî, Medâriku’t Tenzîl ve Hakâîku’t Te’vîl)

Diriler yerin üstünde, sayılamayacak kadar çokturlar, ölüler de altındadırlar. Bu özelliğinden dolayı anneye benzetilerek yeryüzüne ”anne" denilmiştir. Çünkü anne, evladını bağrına basıp barındırdığı gibi, yer de ölü olsun diri olsun insanları sinesinde barındırmaktadır. (Ruhu’l Beyan)