اَلَّذ۪ينَ اٰمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ طُوبٰى لَهُمْ وَحُسْنُ مَاٰبٍ

İsim cümlesidir. Cemi müzekker has ism-i mevsûl  اَلَّذ۪ينَ  mübteda olarak mahallen merfûdur. İsm-i mevsûlun sılası  اٰمَنُوا  cümlesidir. Îrabtan mahalli yoktur. 

اٰمَنُوا  damme üzere mebni mazi fiildir. Zamir olan çoğul  و ’ı fail olup mahallen merfûdur.

عَمِلُوا  fiili atıf harfi  وَ ‘la makabline matuftur. 

عَمِلُوا  fiili damme üzere mebni mazi fiildir. Zamir olan çoğul  و ’ı  fail olup mahallen merfûdur.

الصَّالِحَاتِ  mef’ûlun bih olup cemi müennes salim olduğu için nasb alameti kesradır.

طُوبٰى لَهُمْ وَحُسْنُ مَاٰبٍ  cümlesi  اَلَّذ۪ينَ ‘nin haberi olarak mahallen merfûdur. 

طُوبٰى  mübteda olup elif üzere mukadder damme ile merfûdur.

لَهُمْ  car mecruru mübtedanın mahzuf haberine müteallıktır.

حُسْنُ  atıf harfi  وَ ‘la  طُوبٰى  kelimesine matuftur.  مَاٰبٍ  muzâfun ileyh olarak kesra ile mecrurdur.

الصَّالِحَاتِ  kelimesi sülâsî mücerred olan  صلح  fiilinin ism-i failidir.

İsm-i fail; eylemi yapan ve gerçekleştiren demektir. Geçici olarak o sıfatı yüklenen isimdir. İsm-i fail; hem varlığa (zata) hem de onun sıfatına delalet eden kelimelerdir. (Arapça Dilbilgisi Ayetlerle Nahiv Bilgisi)

اٰمَنُوا  fiili sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir.

İf’al babındandır. Sülâsîsi  أمن ’dir.

İf’al babı fiille tadiye (geçişlilik), kesret, haynunet (zamanı gelmesi), sayruret, izale, zamana ve mekâna duhul, temkin ( imkân sağlamak), vicdan (bir vasıf üzere bulmak) mutavaat (tef’il babının dönüşlülüğü), tariz (arz etmek, maruz bırakmak) manaları katar. Bazen de fiilin mücerret manasını ifade eder.

اَلَّذ۪ينَ اٰمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ طُوبٰى لَهُمْ وَحُسْنُ مَاٰبٍ

İstînâfiyye olarak fasılla gelmiştir. Sübut ifade eden isim cümlesi faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Müsnedün ileyhin ism-i mevsûlle marife olması, bahsi geçenlerin bilinen kişiler olmasının yanında o kişilere tazim ifade eder. 

Merfû mahaldeki  اَلَّذ۪ينَ ’nin sılası olan  اٰمَنُوا  müspet mazi fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Aynı üslupta gelen  وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ  cümlesi, mevsûlün sılası olan  اٰمَنُوا ’ya matuftur.

Fiillerin mazi fiil sıygasında gelmesi hudûs, temekkün ve istikrar ifade etmiştir..

Burada  عملوا الصالحات  ibaresinin aslı  عَمِلُوا الاعمال الصالحات  şeklindedir. Mevsuf hazf edilmiş, sıfat söylenmiştir. Bu da onların (ve amellerinin) bu sıfatla ne kadar özdeşleştiklerini, kuvvetle vasıflandıklarını gösterir. Îcaz-ı hazif vardır.

طُوبٰى , mübteda olan  اَلَّذ۪ينَ ’nin haberidir.  وَحُسْنُ مَاٰبٍ , temâsül sebebiyle  طُوبٰى ’ya atfedilmiştir. 

حُسْنُ مَاٰبٍ  ibaresinde sıfat mevsufuna muzâf olmuştur.

طُوبٰى : Katade der ki:”Onlara tuba vardır” demek, ”Onlara güzellik vardır” demektir. İkrime: ‘’Onlara bol nimetler vardır’’, İbrahim en-Nehaî: ‘’onlara hayır vardır’’ diye açıklamıştır.(Fahreddin er-Râzî)

اَلَّذ۪ينَ اٰمَنُوا  mübtedadır, haberi de  طُوبٰى لَهُمْ ‘dür,  فولى  veznindedir,  طيپ ’ten gelir, ى ’si makabli dammeli olduğu için  وَ ’a kalp olunmuştur.  طاب ’nin masdarıdır, tıpkı پشرى  ve  زلفى  gibi. Ref’i de, nasbı da caizdir. Bunun içindir ki devamı nasb ile  وَحُسْنُ مَاٰبٍ

 okunmuştur. (Beyzâvî, Âşûr)

Bu ifade, onların güzel şeylere nail olacaklarını tam olarak anlatmaktadır. Bütün lezzetler, bu ifadenin kapsamına girer. Kısaca tefsiri ise, “Her hususta en güzel ve en hoş şeyler, onların olacaktır” şeklindedir. (Fahreddin er-Râzî)