وَالَّذ۪ينَ هُمْ بِاٰيَاتِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُونَۙ

Cemi müzekker has ism-i mevsûl  الَّذ۪ينَ , atıf harfi  وَ ’la önceki ism-i mevsûle matuf olarak mahallen mansubdur. İsm-i mevsûlun sılası  هُمْ بِاٰيَاتِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُونَ ’dir. Îrabdan mahalli yoktur.

Munfasıl zamir  هُمْ  mübteda olarak mahallen merfûdur.

بِاٰيَاتِ  car mecruru  يُؤْمِنُونَ ‘ye mütealliktir.  رَبِّ  muzâfun ileyh olup kesra ile mecrurdur.

Muttasıl zamir  هِمْ  muzâfun ileyh olarak mahallen mecrurdur.

يُؤْمِنُونَ  fiili, mübtedanın haberi olarak mahallen merfûdur.

يُؤْمِنُونَ  fiili  نَ ‘un sübutuyla merfû muzari fiildir. Zamir olan çoğul و ‘ ı fail olarak mahallen merfûdur. 

يُؤْمِنُونَ  fiili, sülâsî mücerrede bir harf ilave edilerek mezid yapılan fiillerdendir. İf’al babındadır. Sülâsîsi  أمن ’dir.

İf’al babı fiille, tadiye (geçişlilik) kesret, haynunet (zamanı gelmesi), sayruret, izale, zamana ve mekâna duhul, temkin (imkân sağlamak), vicdan (bir vasıf üzere bulmak) mutavaat (tef’il babının dönüşlülüğü), tariz (arz etmek, maruz bırakmak) manaları katar.

وَالَّذ۪ينَ هُمْ بِاٰيَاتِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُونَۙ

Ayetteki  الَّذ۪ينَ , önceki ayetteki  اِنَّ الَّذ۪ينَ ’ye  و ’la atfedilmiştir. Atıf sebebi hükümde ortaklıktır.

Has ism-i mevsûl  الَّذ۪ينَ ’nin sılası olan  هُمْ بِاٰيَاتِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُونَۙ , sübut ve istimrar ifade eden isim cümlesi, faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Cümlede takdim-tehir sanatı vardır. Car mecrur  بِاٰيَاتِ رَبِّهِمْ , ihtimam için amili olan  يُؤْمِنُونَۙ ’ye takdim edilmiştir.

Ayette mütekellim Allah Teâlâ olduğu halde Rabb isminin zikredilmesi tecrîd sanatıdır.

Veciz anlatım kastıyla gelen,  بِاٰيَاتِ رَبِّهِمْ  izafetinde Rabb ismine muzâfun ileyh olan  هِمْ zamiri dolayısıyla bahsi geçen kişiler, yine Rabb ismine muzâf olması sebebiyle  اٰيَاتِ , şan ve şeref kazanmıştır.

Müsned olan  يُؤْمِنُونَۙ , muzari fiil sıygasında gelerek hükmü takviye, hudûs ve teceddüt ifade etmiştir. Muzari fiil tecessüm özelliği sayesinde muhatabın muhayyilesini harekete geçirerek olayı daha iyi anlamasını sağlar.