Rasûl-i Ekrem Efendimiz (sav) şöyle buyurmuştur:

” Günah işlemiş bir müslüman abdest alır , iki rekat namaz kılar , ardından da Allah’tan bu günahının affını isterse  Allah onu affeder.”

( Ahmed b. Hanbel, Müsned , 1,8,9).

(Ayet ve hadislerle açıklamalı KUR’ÂN-I KERİM MEALİ

PROF. DR. MEHMET YAŞAR KANDEMİR)

وَمَنْ يَعْمَلْ سُٓوءاً اَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللّٰهَ يَجِدِ اللّٰهَ غَفُوراً رَح۪يماً

وَ  istînâfiyyedir.  مَنْ  şart ismi iki fiili cezm eder. Mübteda olarak mahallen merfûdur.  يَعْمَلْ  şart fiili olup meczum muzari fiildir. Faili müstetir olup takdiri  هُو ’dir. Aynı zamanda mübtedanın haberidir.

سُٓوءًا  mef’ûlun bih olup fetha ile mansubtur.

اَوْ  atıf harfidir.  يَظْلِمْ  şart fiili olup meczum muzari fiildir. Faili müstetir olup takdiri  هُو’dir.  نَفْسَهُ  mef’ûlun bih olup fetha ile mansubtur. Muttasıl zamir  هُۥ  muzâfun ileyh olarak mahallen mecrurdur. 

ثُمَّ  atıf harfidir.  يَسْتَغْفِرِ  meczum muzari fiildir. Faili müstetir olup takdiri  هُو ’dir.  اللّٰهَ lafza-i celâli, mef’ûlun bih olup fetha ile mansubtur.

Şartın cevabı  يَجِدِ اللّٰهَ غَفُورًا ’dır. Faili müstetir olup takdiri  هُو ’dir.  اللّٰهَ  lafza-i celâli, mef’ûlun bih olup fetha ile mansubtur.

غَفُورًا  ikinci mef’ûlun bih olup fetha ile mansubtur.  رَح۪يمًا  ise  غَفُورًا’den bedeldir. Veya birinci mef’ûlun hali olup fetha ile mansubtur.

وَمَنْ يَعْمَلْ سُٓوءاً اَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللّٰهَ يَجِدِ اللّٰهَ غَفُوراً رَح۪يماً

وَ  istînâfiyye,  مَنْ  şart ismidir. Cümle şart üslubunda haberî isnaddır. Müspet muzari fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelam olan  یَعۡمَلۡ سُوۤءًا, cümlesi  مَنْ ’in haberidir. Şart ve cevap cümlelerinden oluşan terkibin haber olması da caizdir.

Aynı üsluptaki  یَظۡلِمۡ نَفۡسَهُۥ  cümlesi أَوۡ  atıf harfiyle یَسۡتَغۡفِرِ ٱللَّهَ  cümlesi  ثُمَّ  atıf harfiyle şart cümlesine atfedilmiştir. 

Cevap  cümlesi  یَجِدِ ٱللَّهَ غَفُورࣰا رَّحِیمࣰا, müspet muzari fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Şart ve cevap cümlelerinden müteşekkil şart üslubundaki terkip, faide-i haber ibtidaî kelamdır. 

Cümlede mütekellimin Allah Teâlâ olması hasebiyle, ayetteki lafza-i celâlde tecrîd sanatı vardır. Tekrarlanmasında ıtnâb ve reddü’l-acüz ale’s-sadr sanatları vardır.

Ayette fiillerin muzari sıygada gelmesi hudûs, teceddüt ve hükmü takviye ifade eder. Ayrıca muzari fiildeki tecessüm özelliği sayesinde muhatabın muhayyilesi etkilenir.

Cevap cümlesi, mesel tarikinde tezyîldir. Tezyîl cümleleri ıtnâb babındandır.

Tezyîl cümlesi, önceki cümleyi tekid için gelmiştir. Mesel tarikinde olanlar müstakil olarak da bir mana ifade eder. Yani müstakil olarak dillerde dolaşır, atasözü gibi halk arasında bilinir.

غَفُورࣰا - رَّحِیمࣰا kelimeleri arasında mürâât-ı nazîr ve muvazene sanatları vardır. Her ikisi de mübalağa kalıbında gelmiştir. Nekre gelmesi tarifsiz olduklarını ifade eder. Aralarında vav olmaması Allah Teâlâ’da bu iki vasfın birden bulunduğuna delalet eder. 

ظۡلِمۡ - رَّحِیمࣰا  kelimeleri arasında tıbâk-ı îcâb sanatı vardır. ظۡلِمۡ - سُوۤءًا  kelimeleri arasında murâât-ı nazîr sanatı vardır. یَسۡتَغۡفِرِ - غَفُورࣰا  kelimeleri arasında iştikak cinası ve reddü’l-acüz ale’s-sadr  sanatları vardır. Bu ayet-i kerime, günah işleyen bir kimsenin tövbe edip mağfiret dilemesi için ziyadesiyle teşvik edicidir. Daha önce geçtiği gibi tövbe edenin, mağfiret ve rahmet eserlerini müşahede etmesi de ilave bir nimettir. (Ebüssuûd)