وَمَا لَنَا لَا نُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَمَا جَٓاءَنَا مِنَ الْحَقِّۙ

وَ  atıf harfi,  مَا  istifham ismidir. Mübteda olarak mahallen merfûdur.  لَنَا  mübtedanın mahzuf haberine müteallıktır.

لَا نُؤْمِنُ  cümlesi hal olarak mahallen mansubtur.  لَا  nefy harfi olup olumsuzluk manasındadır.  نُؤْمِنُ  merfû muzari fiildir. Faili müstetir olup takdiri  نحن ’dur.

بِاللّٰهِ  car mecruru  نُؤْمِنُ  fiiline müteallıktır.

وَ  atıf harfidir. Müşterek ism-i mevsûl  مَا , lafza-i celâle matuf olup mahallen mecrurdur. İsm-i mevsûlun sılası  جَٓاءَنَا مِنَ الْحَقّ’dir. Îrabtan mahalli yoktur.

جَٓاءَنَا  fetha üzere mebni mazi fiildir. Faili müstetir olup takdiri  هُو ’dir. Mütekellim zamiri  نَا  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubtur.

مِنَ الْحَقّ  car mecruru  جَٓاءَ ’deki failin mahzuf haline müteallıktır. 

  وَنَطْمَعُ اَنْ يُدْخِلَنَا رَبُّنَا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِح۪ينَ

Fiil cümlesidir.  وَ atıf harfidir.  نَطْمَعُ  merfû muzari fiildir. Faili müstetir olup takdiri  نحن’dur.

اَنْ  ve masdar-ı müevvel, mahzuf  في  harf-i ceriyle birlikte  نَطْمَعُ  fiiline müteallıktır.

يُدْخِلَنَا  mansub muzari fiildir. Mütekellim zamiri  نَا  mef’ûlun bih olarak mahallen mansubtur.

رَبُّنَا  fail olup lafzen merfûdur. Mütekellim zamiri  نَا  muzâfun ileyh olarak mahallen mecrurdur.

مَعَ  mekân zarfı,  يُدْخِلَنَا  fiiline müteallıktır.  الْقَوْمِ  muzâfun ileyh olup kesra ile mecrurdur.  الصَّالِح۪ينَ  kelimesi  الْقَوْمِ ‘nin sıfatı olup cer alameti  ى  harfidir. Çünkü cemi müzekker salimler harfle îrablanırlar.

وَمَا لَنَا لَا نُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَمَا جَٓاءَنَا مِنَ الْحَقِّۙ

Nidanın cevabına  وَ ’la atfedilen ayet istifham üslubunda talebî inşâî isnaddır. İstifham ismi  مَا  mübteda konumundadır.

Haberin mahzuf oluşu îcâz-ı hazif sanatıdır.  لَنَا , bu mahzuf habere müteallıktır. 

Muzari fiil sıygasında faide-i haber ibtidaî kelam olan  لَا نُؤْمِنُ بِاللّٰهِ  cümlesi, hal olarak mahallen mansubtur. Hal cümleleri anlamı zenginleştiren ıtnâb sanatıdır.

Mecrur mahaldeki müşterek ism-i mevsûl  بِاللّٰهِ , مَا ’ye matuftur. Sılası, mazi fiil sıygasındaki  جَٓاءَنَا مِنَ الْحَقِّۙ  cümlesi faide-i haber ibtidaî kelamdır.

Cümle istifham üslubunda gelmiş olmasına rağmen soru kastı taşımayıp inkâr ve teşvik manası kazandığı için mecâz-ı mürsel mürekkebtir.

Ayrıca istifhamda tecâhül-i ârif sanatı vardır.

Kendilerine soru yöneltmeleri tecrittir.

مَا جَٓاءَنَا مِنَ الْحَقّ  ibaresi vahiy manasında kinayedir.

وَنَطْمَعُ اَنْ يُدْخِلَنَا رَبُّنَا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِح۪ينَ

Bu cümle hal olduğu için nasb mahallinde olan …لَا نُؤْمِنُ  cümlesine matuftur. Masdar harfi  اَنْ  ve  يُدْخِلَنَا  cümlesi, masdar tevilinde, takdir edilen  في  harfi ile birlikte  نَطْمَعُ  fiiline müteallıktır.